Mord Estemirowa
16 Temmuz 2009
Rusya - Çeçenistan ekseninde faili meçhul cinayetlere bir yenisi daha eklendi. İnsan hakları savunucusu Natalya Estemirova faili meçhul bir cinayete kurban gitti. Estemirova, tıpkı 2006 yılında öldürülen arkadaşı Rus gazeteci Anna Poltikovskaya gibi, Çeçenistan Savaşı’ndan bu yana bölgedeki insan hakları ihlallerini açıklığa kavuşturmak için uğraş veriyordu. İnsan hakları savunucusu, işkence, insan kaçırma, faili meçhul cinayetler gibi olayların aydınlatılması için çalışıyor, kayıpların peşine düşüyor, vakaları belgeliyor, kurban yakınlarına yardım ediyordu.
"Bedeli ne olursa olsun..."
50 yaşındaki insan hakları savunucusu, bu çalışmalarıyla hayatını riske attığının farkındaydı. Ancak tehlikeler onu korkutmadı. Esremirova, Rus insan hakları örgütü Memorial’in Çeçenistan’ın başkenti Grozni’deki şubesinin çalışmalarını yürütüyordu. Geçen yıl yapılan bir söyleşide düşüncelerini şu sözlerle dile getiriyordu: “Bu neticede benim işim. Eğer ben şimdiye kadar aydınlatılmamış olaylarla ilgilenmezsem, kimse bunu yapmaz. Ben insanlara yardım edeceğim, bedeli ne olursa olsun…”
Bu uğraş, Estemirova'nın hayatına mal oldu. Kremlin dahi öldürülmesinin onun çalışmalarıyla bağlantılı olduğu kanısında. Estemirova, Çarşamba günü Çeçenistan'da kaldığı evin önünde dört erkek tarafından zorla bir otomobile bindirilerek kaçırıldı. Görgü tanıkları, 50 yaşındaki kadının bağırarak etraftan yardım istediğini belirtiyor. Estemirova’nın cesedi ise birkaç saat sonra İnguşetya’da, bir yol kenarında bulundu, kafasına yakın mesafeden iki el ateş edilmişti.
"İşi nedeniyle öldürüldü"
Uluslararası İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün Moskova şubesinden Tatjana Lokschina, “O, yabancı gazeteciler ve uluslararası organizasyonlar için iletişim kurulacak ilk kişiydi, hiç kimsenin cesaret edemeyeceği şeyler yaptı” diyor. Lokschina, “Natalya, çok hassas olaylarla ilgilenen biriydi. Diğer insanların risk almaktan korkacağı için elini sürmekten korkacağı olaylar bunlar. Natalya, bu çalışmalarından dolayı tehdit alıyordu. Bu konuda hiçbir şüphemiz yok, o işi nedeniyle öldürüldü" şeklinde konuşuyor.
Çeçen yönetimine suçlama
Estemirova’nın çalıştığı insan hakları örgütü Memorial’de ise üzüntü ve öfke hakim. Örgütün Başkanı Oleg Orlow, Çeçenistan Devlet Başkanı Ramazan Kadirov’un, Estemirova’nın çalışmalarını sert şekilde eleştirdiğini ve onu açıkça tehdit ettiğini belirtiyor. Orlow, “Bu cinayetin arkasında Çeçen yönetiminin olduğuna inanıyorum” derken, olanlardan kendisini de sorumlu tutuyor. Orlow, “totaliter bir rejimde hakim olan koşullar hakkında konuşmaya kimse cesaret edemiyor. Aldığımız riskin ne kadar büyük olduğunu şimdi daha iyi anlıyoruz. Onun ölümünden biz de sorumluyuz" diyor. İddiaları reddeden Çeçenistan Devlet Başkanı Ramazan Kadirov ise cinayetin Çeçenistan'daki barışı bozmaya yönelik olduğunu söyledi ve olayın aydınlatılması için bire bir ilgileneceğini ifade etti.
AB'den kınama
Natalya Estemirova’nın faili meçhul bir cinayete kurban gitmesi, bütün dünyada geniş yankı buldu. Cinayetin bir an önce aydınlatılmasını isteyen Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, soruşturma talimatı verdi ve Başsavcılık Soruşturma Komitesi Başkanı Alexander Bastrykin’i bölgeye gönderdi. Avrupa Birliği’nin dönem başkanlığını yürüten İsveç de cinayeti kınadı. İsveç Dışişleri Bakanı Carl Bildt sorumluların bir an önce bulunmasını istedi.
Christina Nagel - Moskova / Çeviri: Başak Özay
Editör: Hülya Köylü