Rusya ile Litvanya arasındaki transit geçiş krizi tırmanıyor

Moskova'dan Kaliningrad'a demiryoluyla giderken Rusya, Belarus ve Litvanya sınırlarından geçmek gerekiyor. Belarus ve Litvanya, Rusya ve Rus toprağı Kaliningrad arasında bulunuyor. Belarus Rus trenlerinin geçmesine izin veriyor ancak Litvanya Avrupa Birliği (AB) tarafından Rusya'ya uygulanan yaptırımlar çerçevesinde bazı ürünleri taşıyan Rus trenlerinin geçişini yakın bir zamanda yasakladı.

Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis'e göre bu Rusya'ya karşı AB yaptırımlarının mantıklı ve yasal olarak uygulanması anlamına geliyor.

AB ülkesi Litvanya'nın bu tutumunu Kaliningrad bölgesinde yaşayan halka ambargo uygulamak için alınmış saldırgan bir karar olarak değerlendiren Rus siyasetçiler göre ise Litvanya bu şekilde uluslararası hukuk ve insan haklarını ihlal ediyor.

Söz konusu yasak Ukrayna işgali sonrası Rusya'ya getirilen AB yaptırımları çerçevesinde ithalatına izin verilmeyen kömür, metal, çimento ve diğer inşaat malzemelerini taşıyan yük trenlerini kapsıyor. Kaliningrad Valisi Anton Alikhanov ise bu yasağın bölgeye gelen malların yüzde 50'sini kapsamasından şikayet ediyor.

Moskova'nın tehditleri

Yaşanan kriz üzerine Rus Güvenlik Konseyi Başkanı Nikolay Patruşev Moskova'dan bölgeye gitti. Rusya'nın bu tür "saldırgan eylemlere" karşılık vereceğini söyleyen Patruşev, istişareler sonucu gerekli adımların atılacağını ve bu adımların "Litvanya halkı üzerinde ciddi olumsuz etkileri" olacağını belirtti.

Rus Dışişleri Bakanı Sözcüsü Maria Zakharova da eğer birkaç gün içerisinde yük trenlerinin trafiği tekrar başlamazsa Rusya'nın "ulusal çıkarlarını savunma" hakkı olduğunu söyledi. Ancak ne Patruşev ne de Zakharova, somut olarak atılacak adımlar hakkında bilgi vermedi.

Litvanya'da ise Rusya'nın tavrı anlayışla karşılanmıyor. Vilnius Üniversitesi'nden Gintautas Bartkus DW'ye yaptığı açıklamada her AB ülkesinin AB yaptırımlarını uygulamak durumunda olduğunu belirterek Kaliningrad bölgesinin kuşatmasının söz konusu olmadığını çünkü bütün yük trenlerinin girişinin engellenmediğini söylüyor. Bartkus ayrıca yolcu trenlerinin halen sorunsuz bir şekilde geçebildiğini belirtiyor. Bartkus "yaptırımların, yaptırım uygulanan ülkenin bunun olumsuz etkilerini olabildiğinde çok hissetmesi için kullanıldığını" kaydediyor.

Hassas transit

Litvanya'nın başkenti Vilnius'taki Doğu Avrupa Araştırmaları Merkezi'nden siyaset bilimci Linas Kojala Moskova'yı transit geçiş yasağını kendi çıkarları için kullanmakla suçluyor.

Kojala DW'ye yaptığı açıklamada, "Ruslar yaptırımların transit geçişi engelleyeceğini bal gibi biliyordu ve şimdi bunu enformasyon savaşında bir silah olarak kullanıyorlar" dedi. Transit geçiş konusunun her iki taraf için de hassas olduğunu belirten ve Litvanya'nın AB'ye giriş sürecinde çok tartışıldığını belirten Kojala, Rusya'dan sert tepki gelmesinin beklenebileceğini belirtiyor.

"Moskova, AB'nin Rusya'ya karşı saldırgan bir tutum izlediğini göstermek için durumu kendi çıkarları için kullanmaya çalışıyor" diyen Kojala, öte yandan AB'nin Litvanya'nın bu konuda yalnız olmadığını göstermesi gerektiğini söylüyor.

Kaliningrad Rusya için neden önemli?

Kaliningrad stratejik olarak önemli bir bölge. Rusya'nın Batı'daki en uç toprağı olan Kaliningrad aynı zamanda ülkenin Baltık Denizi'ndeki yıl boyunca buzsuz olan tek limanı.

Rus Baltık Denizi Filosu ve Rus birlikleri orada İskender tipi balistik füze sistemi ile konuşlanmış durumda. Mayıs ayı başında Moskova nükleer kapasiteye sahip füzelerle Kaliningrad yakınlarındaki askeri üslerinde tatbikat yapmıştı. Rus Savunma Bakanlığı 100 Rus askerinin "elektronik fırlatma" tatbikatı yaptığını açıklamıştı.

Birkaç hafta önce de Rus parlamentosu 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Litvanya'nın bağımsızlığını sorgulamaya başlamıştı. Rusya'da parlamentonun alt kanadı Duma'ya "SSCB Devlet Konseyi'nin Litvanya Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının tanınmasına ilişkin kararının iptali hakkında" bir yasa tasarısı sunulmuştu.