Rus - Çeçen krizi

Kuzey Kafkasya’daki Çeçen Özerk Cumhuriyeti, 10 yıldan beri Rusya’nın en tehlikeli kriz bölgesi. Sovyetler Birliği’nin 1991 yılında dağılmasının ardından, yaklaşık 1 milyon nüfusa sahip ülke, bağımsızlık talebinde bulundu. Bu nedenle Çeçenistan, 1992 yılında kurulan Rusya Federasyonu’na üye olmadı. 1994 yılında Rusya bir polis harekatıyla ayrılıkçı cumhuriyetin direncini kırmayı denedi. Fakat çatışma, kanlı bir savaşa dönüştü.

Her ne kadar Çeçenistan, Almanya’nın Schleswig-Holstein eyaletinden bile küçük olsa da, Rus ordusu zafer elde edemedi. Çeçenler‘i, Aslan Mashadov yönetiyordu. Sovyetler Birliği’nde Mashadov, Kızıl Ordu’da subaydı. Fakat Çeçenistan bağımsızlık ilan ettikten sonra ülkesine dönerek, bir ordu kurmuştu.

Mashadov başkanlık seçimlerini kazandı

1996 Ağustos’unda savaşın bittiği ilan edildi. Bir yıl sonra Mashadov, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın da denetlediği başkanlık seçimlerini kazandı. Kısa süre sonra bir Çeçen-Rus Barış Anlaşması imzalandı. Federal merkezle Çeçenistan arasında bir ilke anlaşmasıyla, ikili ilişkiler geçici olarak düzenlenecekti. Ülkenin gelecekteki statüsüyse, 2001 yılına kadar açıklığa kavuşturulacaktı.

Fakat artan kriminalite ve hükümet kuvvetleriyle çıkan çatışmalar ülkenin istikrarını yeniden bozdu. Mashadov’un talimatlarına uymayan bir komutan devamlı adından söz ettiriyordu. Şamil Bassayev, Moskova’yı baskı altına almak için terör yöntemlerini giderek daha fazla kullanmayı tercih etti. Başlangıcı da 1995’te, Rusya’nın kanlı şekilde sona erdirdiği bir rehin alma eylemiyle yaptı.

Kriz yeniden patlak verdi

1999 yazında komşu Dağıstan Cumhuriyeti’nde Çeçen isyancılarla Rus askerleri arasında ağır çatışmalar yaşandı. Kriz yeniden patlak verdi. Sayısız adam kaçırma eylemi ve başka şiddet eylemleri, Batı dünyasında da Çeçen özgürlük savaşçılarına olan sempatinin azalmasına neden oldu. Moskova’da meydana gelen bombalı saldırıların ardından Vladimir Putin, Çeçen başkenti Grozni’nin bombalanması emrini verdi.

Kısa süre sonra da Moskova, yeni bir kara saldırısı başlattı. Kremlin ayrıca, Mashadov’un başkanlığını artık tanımadığını da açıkladı. O tarihten itibaren Rusya, Çeçenistan’a valiler atamaya ya da kendisine yakın politikacıları kabul ettirmek için hileli seçimler düzenlemeye başladı. Mashadov ve Başayev yeraltına geçti. O zamandan beri, Başayev’in yönetiminde olduğu sanılan isyancı gruplar, bombalı saldırılar ve daha başka terör eylemleri gerçekleştiriyor.

Mashadov iddiaları reddetti

Mashadov ise bu eylemlere hep karşı tavır aldı. Kuzey Osetya’nın Beslan kentindeki son rehin alma olayıyla ilgisi olduğu yolundaki iddiaları da reddetti. Fakat bir sözcüsü, ”Barışçı bir çözüm olasılığı bulunmadığı sürece, Çeçenistan’da umutsuzluktan dolayı bu tür eylemlere itilecek çok fazla insan olacaktır” açıklamasını yaptı.