Reisi'den bir ilk: Şam'a ziyaret
3 Mayıs 2023
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Suriye İç Savaşı'nın başladığı 2011'den bu yana Şam'a resmi ziyarette bulunan ilk İran devlet başkanı sıfatıyla bu ülkeye gitti. Suriye haber ajansı SANA, hükümet ve ekonomi temsilcilerinden oluşan büyük bir delegasyonla Şam'a gelen Reisi'nin iki günlük temasları esnasında Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile "ayrıntılı" görüşmeler yapacağını duyurdu. İran, geleneksel olarak Suriye'nin en önemli müttefikleri arasında yer alıyor.
Reisi'nin Esad'la yaptığı ilk görüşme esnasında, Suriyeli mevkidaşına, Suriye hükümeti ve halkının "büyük badireler" atlattığını ifade ettiği ve "Bugün şunu söyleyebiliriz ki, tüm bu sorunları aşmış ve bütün tehditlere ve yaptırımlara rağmen zafere ulaşmış durumdasınız" dediği bildirildi. Beşar Esad'ın ise Reisi'ye, Suriye-İran ilişkilerinin, Orta Doğu'yu vuran "Siyaset ve güvenlik politikası açısından zor fırtınalara rağmen, güçlü ve sağlam" ilişkilerin devamını taahhüt ettiği aktarıldı.
Reisi'ye coşkulu karşılama
AFP haber ajansı muhabirleri, Şam Havalimanı'ndan, Şii Müslümanlar için kutsal sayılan ve Reisi'nin ziyaret etmeyi planladığı, başkentin güneyindeki Seyyide Zeynep Türbesi arasındaki yolun Suriye ve İran bayrakları ile süslendiğini bildiriyor. Ayrıca üzerinde Arapça ve Farsça "Hoş Geldiniz" yazan, her iki devlet başkanının portrelerinin olduğu afişlerin de yol boyunca birçok yere konumlandırıldığı belirtiliyor.
İbrahim Reisi'ye Suriye ziyaretinde çok sayıda İranlı bakanın eşlik ettiğini aktaran SANA, bu bakanlar arasında Dışişleri, Savunma, Şehircilik ve Telekomünikasyon bakanlarının yer aldığını bildirdi. Suriye'de yayınlanan ve hükümete yakınlığıyla bilinen El Vatan gazetesi de, iki liderin temasları esnasında, enerji ve elektrik alanında "çok sayıda anlaşma ve niyet beyanının" imzalanacağını duyurdu. Gazete, bunun yanı sıra, "Suriye'ye enerji sektöründeki yatırımlar için, İran'dan yeni kredilerle ilgili görüşmeler" yapılacağını aktardı.
İbrahim Reisi'nin, İran Cumhurbaşkanlığı'nın internet sitesinde, Suriye ziyaretinden önce yayınlanan bir açıklamasında, iki ülke arasında "ekonomik, siyasi ve güvenlik politikaları ile alakalı ilişkilerin güçlendirilmesi ve iyileştirilmesi için istişarelerde bulunulacağı" ifade edilmişti. Söz konusu ziyaretin "stratejik öneminin vurgulandığı" Tahran'da, İran Hükümet Sözcüsü Ali Bahadori Cehrumi, gezinin asıl amacının ekonomik nedenlere dayandığını ve iki ülkenin en üst düzeyde iş birliğine hazır olduğunu dile getirmiş, Tahran ile Şam'ın, Suriye'nin yeniden inşasında birlikte çalışabileceğini duyurmuştu.
İsrail'e karşı Suriye-İran ortaklığı
İran, müttefiki Suriye'de Beşar Esad hükümetini, iç savaşın başladığı 2011 yılından bu yana askeri alanda da destekliyor. Bu süre zarfında İran ordusuna mensup çok sayıda kişi, İsrail'in düzenlediği hava saldırılarında hayatını kaybetti. İsrail, komşusu Suriye'de, İran tarafından desteklenen milislerin güçlenmemesi için, sık sık bu ülkedeki hedeflere hava saldırısı düzenliyor. Son olarak geçen Pazartesi gecesi Halep Havalimanı İsrail tarafından bombardımana tabi tutulmuştu.
İran Cumhurbaşkanı Reisi, Suriye ziyaretine başlamadan önce Lübnan televizyonu El-Meyadin'e verdiği röportajda, İsrail'i "Siyonist birliğin yapacağı ilk hata ve adım, onun son hatası olacak ve siyonizm birliği denen şey ortadan kalkacak" sözleri ile tehdit etmiş; Suriye'nin de "Her zaman direniş hattının en ön cephesinde yer aldığını" dile getirmişti.
İsrail Dışişleri Bakanlığı ise Reisi'nin Şam ziyareti hakkında açıklama yapmadı.
Tahran aynı zamanda, Şam'a bölgede destek veren Hizbullah gibi radikal Şii örgütleri de destekliyor. Suriye ordusu, iç savaşın 12'inci yılında ülkenin nerede ise tamamını yeniden kontrolü altına almış durumda.
Esad'ın yeniden yükselişi
İbrahim Reisi'nin Şam ziyareti, Çin'in arabuluculuğunda İran ile bölgesel rakibi Suudi Arabistan arasında, Orta Doğu'da güç dengelerini değiştirebilecek anlaşmanın imzalanmasından sadece birkaç hafta sonra gerçekleşiyor.
Ülkesinde iç savaşın başladığı 2011'den bu yana bölgede büyük oranda izole olan Beşar Esad, son aylarda uluslararası arenada diplomatik anlamda yeniden durumunu güçlendiriyor. Bu yıl içinde Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Umman'ı ziyaret eden Esad, Nisan ayında da, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan'ı Şam'da ağırlamıştı.
Bölgedeki zengin körfez ülkeleri ve diğer Arap devletleri ile ilişkilerini tamamen normalleştirmek isteyen Esad, bu sayede ülkesinin yeniden inşası için gerekli olan mali kaynaklara ulaşmayı amaçlıyor. Diğer yandan, gerek Şam gerekse Tahran hükümetine, halihazırda Batı ülkeleri tarafından yaptırımlar uygulanıyor.
AFP,dpa / ET,BÖ