Rapor: AKP depreme ilişkin sadece üç vaadini yerine getirdi

Siyasi partilerin seçim vaatlerini değerlendiren Vaat İnceleme Platformu, AKP'nin 24 Haziran 2018 genel seçimleri öncesi doğal afetlerle mücadele konusunda seçim beyannamesinde yer alan vaatleri inceleyerek, "2018 Türkiye Genel Seçimleri'nde AK Parti'nin Afet Yönetimi ve Deprem Vaatleri Mini Rapor" başlıklı bir değerlendirme yayınladı.

Ankara'da faaliyet gösteren Politika ve Demokrasi Araştırmaları Derneği'ne bağlı Vaat İnceleme Platformu'nun raporuna göre, listedeki 16 vaadin 10'u afet sonrasında önlem almak adına verilen vaatler oldu. Raporda, "Afet öncesi noktasında ise verilen çoğu vaat ölçülemezdir. Bu iki vaadin dışında geçmiş depremlere dair verilen sözler vardır" denildi.

Toplam sekiz vaat ise, "Bina yenileme çalışmalarına daha fazla öncelik verilmesi," "Afetlere dirençli bir ülke ve toplum oluşturulması," "Afetlerde oluşabilecek hasarın en aza indirilmesi" gibi "ucu açık," "muğlak" ve "ölçülebilir olmayan" vaatler olarak değerlendirildi. Dolayısıyla Platform, bu alanlarda inceleme yapamadı.

Sekiz vaadin üçü yerine getirildi

AKP'nin depreme ilişkin sekiz vaadi ise "Ölçülebilir" olarak raporda yer aldı. Vaat İnceleme Platformu, bu vaatlerden sadece üçünün yerine getirilmiş olduğunu saptadı.

Buna göre, AKP "AFAD Gönüllülük sistemi ile afet yönetiminin herhangi bir evresinde gönüllü olarak rol almak isteyen kişilerin; belirli standartlar doğrultusunda sürece dâhil edilmesini, belgelendirilmesini, eğitimlerle kapasitelerinin arttırılmasını ve gönüllülük sistemi içerisindeki performanslarının takip edilmesini sağlayacağız" şeklindeki vaadini hayata geçirdi.

Vaat İnceleme Platformu, "Coğrafi bilgi sistemleri üzerine inşa edilmiş, afet anında tüm kaynakları etkin bir şekilde yönetebilen karar destek mekanizmalarına sahip AYDES yazılımımızı mobil platforma taşıyacağız. Bu sayede, afet anında tüm ekiplerce mobil olarak daha hızlı ve dinamik bir sistem oluşturulmuş olacaktır" vaadini hatırlatarak, AYDES mobil platformlara taşındığını ifade etti. 

"Ülke genelinde dağıtılan uydu telefonları, kurulan telsiz altyapıları, deprem verileri, afet ve acil durumlarda üretilen veriler ve AFAD'ın kurumsal verilerinin tutulacağı ve tek bir merkezden hizmet sağlayan AFAD Veri Merkezi ve afet anında kullanılacak Türkiye Afet ve Acil Durumlar Yönetimi Operasyon Merkezini kuracağız" vaadini ise Platform şu ifadelerle değerlendirdi:

"Bu sistem kurulmuş olmasına karşın 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ve diğer 10 ili etkileyen deprem sonrasında çökmüştür."

Yerine getirilemeyen vaatler

Vaat İnceleme Platformu, AKP'nin "Zorunlu deprem sigortasının yaygınlaştırılmasını sağlayacağız" vaadini yerine getiremediği tespitinde bulundu.

Vaat İnceleme Platformu'na göre, Doğal Afet Sigortaları Kurumu'nun (DASK) raporlarına göre 2017'de zorunlu deprem sigortası yaptırılmış binaların tüm binalara oranı yüzde 47'ydi. 2021'de bu oran yüzde 60'a çıktı. Ancak 2022'de bu rapor yayınlanmadı ve DASK'ın internet sayfasında sigortalı bina oranı yüzde 55 olarak verildi. Dolayısıyla Platform, verilerin güvenilir olmadığı sonucuna ulaştı.

"DASK'ın teminat kapsamını sel, fırtına gibi diğer afet risklerini de kapsayacak hale getireceğiz" vaadine ilişkin olarak da "DASK'ın teminat kapsamı sel, fırtına gibi diğer afet risklerini içerecek şekilde genişletilmedi" denildi.

"Depremin hemen ardından hak sahiplerini konutlarına bir an önce kavuşabilmesi için temellerini attığımız Çanakkale Ayvacık'ta 604 ve Adıyaman Samsat'ta 1.740 konutu 2018 yılı içerisinde teslim edeceğiz" şeklindeki vaatlerin de hayata tam olarak geçirilemediği kaydedildi.

Rapora göre Çanakkale'de vaat edilen 604 konutun yalnızca 205'i o yıl içerisinde teslim edilebildi. Üstelik bölgede konut inşaatı hâlâ sürüyor. Adıyaman'da da benzer bir tablo ortaya çıktı, konutlar için kura çekiminin 2022 yılı sonunda bile devam ettiği görüldü.

"Kesintisiz ve Güvenli Haberleşme Sistemi Projesini hayata geçirip; fiber altyapısı, GSM, telsiz ve uydu bağlantılarını alternatifli bir şekilde kullanarak ses ve veri haberleşmesi sağlayabilen kapsamlı bir altyapı oluşturacağız" vaadi de uygulama geçmedi.

Raporda, AFAD'ın bu projeyle ilgili 2018 yılından bu yana yeni bir duyuru yapmadığı, projeye dair son gelişme 2017 yılında Twitter üzerinden paylaşıldığı kaydedildi.

"Lojistik depo bulunmayan 56 ilimizde; afet ve acil durum hallerinde afetzedelerin geçici barınmalarını sağlamak amacıyla barınma malzemelerinin stoklandığı cep depolar kuracağız" vaadi de gerçekleşmedi.

Rapora göre, Türkiye genelinde cep depo bulunmayan şehirlerin mevcut olduğu kaydedildi.