Plastik poşet yasağı

Deutsche Umwelthilfe adlı Alman çevre kuruluşunun tahminlerine göre dünyada her yıl yaklaşık bir milyar plastik poşet tüketilirken, bunun ancak yüzde 10’u geri dönüştürülüyor.

Sadece 2010 yılında, Avrupa'da, 750 bin ton, yani 625 bin araba ağırlığında, tek kullanımlık plastik poşet üretildi. Plastik poşetlerin doğada çözülmesi için yüzyılların geçmesi gerektiği gerçeği, çevre için büyük tehlikenin boyutlarını gözler önüne seriyor.

AB'den plastik poşet yasağına destek

AB Komisyonu plastik poşet kullanımına bir sınır getirmek istiyor. AB Komisyonu'nun çevreden sorumlu üyesi Janez Potocnik, "israf toplumunun bir sembolü" olarak nitelendirdiği plastik poşetlere gelecek dönemlerde yasak getirmeleri için AB üyesi devletleri destekliyor.

Plastik atıklar, Avrupa’da olduğu gibi gelişmekte olan ülkelerde de tartışma konusu. Ülkelerin ekonomik büyümesine paralel olarak artan üretim ile birlikte, atık oranı da yükseliyor. Naturschutzbund Deutschland adlı kuruluşun kaynak politikaları sorumlusu Benjamin Bongardt, bu olgunun özellikle Asya’daki gelişmekte olan ülkeler için geçerli olduğunu belirtiyor. Endonezya ve Filipinler gibi ülkelerde üretim için gerekli yatırım varken atık arıtma mekanizmaları eksik. Alman Uluslararası İşbirliği Kurumu'dan (GIZ) Ellen Gunsilius ise plastik atıkların enerji için değerlendirilmesinin birçok ülke için pahalı bir işlem olduğunu ekliyor.

Gelişmekte olan ülkelerde, çöpler, özellikle şehirlerde büyük bir problem oluşturuyor. ABD'deki Ontario Üniversitesi'nden Daniel Hoornweg ve çalışma arkadaşlarının Nature dergisinde yer alan çalışmalarına göre, şehirde yaşayanlar kırsalda yaşayanlara göre 2 kat daha fazla çöp üretiyor. Çin'in Şanghay kentindeki Laogang ile Meksika'nın başkenti Meksiko 'daki Bordo Poniente dünyadaki en büyük çöplükler olarak biliniyor. İki çöplüğe de günde yaklaşık 10 bin ton çöp ulaşıyor.

Ruanda’nın başkenti Kigali'de sokakları kirleten, akarsuları tıkayan plastik çöpler yıllarca büyük bir sorundu. Günümüzde ise Kigali, Afrika'nın en temiz şehirlerinden biri. "Plastiğe sıfır tolerans" politikası BM tarafından ödüllendirilen Ruanda'da, plastik poşetlerin ülkeye girişi yasak. Alman Uluslararası İşbirliği Kurumu'dan (GIZ) Ellen Gunsilius, Ruanda'daki uygulamanın başarısının "kontrol mekanizmalarına" bağlı olduğunu belirtirken, Danimarka ya da Finlandiya'daki plastik poşetlere uygulanan vergilerin daha etkili olduğunu düşünüyor.

İrlanda'da plastik poşetlere vergi

Avrupa'dan başka bir örnek olarak İrlanda hükümeti, plastik poşet başına 22 cent vergi koydu. Amacın vergi gelirlerini arttırmak olmadığını, vatandaşın tercihlerini yönlendirmek olduğunu açıklayan Bongardt, vergi düzenlemesinden sonra ülkede daha az plastik poşetin üretildiğini belirtiyor.

İrlanda'da kişi başına plastik kullanımı yılda 328 poşetten 20'ye düşerken, AB Komisyonu'nun bir araştırmasına göre AB ortalaması 198 poşet.

Önemli olan farkındalık yaratmak

Meksiko şehrinde de plastik poşetlere sınırlama getirildi, işletme sahipleri müşterilerine bedava poşet sunarlarsa para cezası ödemek zorundalar. Deutsche Umwelthilfe'den Thomas Fischer ise bu yasağa eleştirel yaklaşırken, şehirde daha önce buna benzer düzenlemelerin olduğunu fakat kontrol mekanizmalarının yetersizliğinden dolayı etkili bir biçimde hayata geçirilemediğini belirtiyor.

Alman Uluslararası İşbirliği Kurumu'dan (GIZ) Ellen Gunsilius da yasaklamaların başlı başına yeterli olmadığı görüşünde, ona göre asıl sorun plastik atıkların çevreye verdiği zarara karşı farkındalık eksikliği. Halk ve sanayi kuruluşlarında bu farkındalık arttırılırsa, yasaklar ve vergi düzenlemeleri daha iyi işleyebilir.

© Deutsche Welle Türkçe

Daniela Corinna Späth / Aslı Polatdemir

Editör: Ayhan Şimşek