"Bilim insanı pandemide konuşmayacaksa ne zaman konuşacak?"

Halk sağlığı uzmanı ve Türk Tabipleri Birliği (TBB) Covid-19 İzleme Kurulu Üyesi Prof. Kayıhan Pala hakkında, Bursa Valiliği’nin ihbarıyla Uludağ Üniversitesi tarafından soruşturma başlatılması büyük tepkiye yol açtı. Başta TTB olmak üzere hem meslek örgütleri hem de kamuoyu, “Hocamıza yapılan suçlama hepimize yapılmıştır” diyerek Prof. Pala’ya sahip çıktı. Twitter’da açılan #KayıhanPalanınYanındayız ve #KayıhanPalaYalnızDeğildir etiketleri altında binlerce kişi tepkisini dile getirdi. Yapılan paylaşımlarda, “Soruşturma açmak yerine, uyarılarına kulak verin” ifadesi kullanıldı. DW Türkçe, soruşturmaya uğrayan Prof. Kayıhan Pala ve onu yakından tanıyanlarla görüştü.

“Halkı yanlış bilgilendirdi” iddiası

Bursa Valiliği, Pala’nın 21 Nisan'da enbursa.com haber sitesine verdiği röportajda, “halkı yanlış bilgilendirdiği” ve “paniğe yönlendirici açıklamalar yaptığı” iddiasını ortaya atarak Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Görevsizlik kararı veren savcılık, dosyayı Uludağ Üniversitesi’ne gönderdi. Pala hakkında adli bir işlem yapılabilmesi için görev yaptığı üniversitenin onayı gerekiyor. Prof. Kayıhan Pala, yürütülen bir soruşturmayla ilgili yorum yapmasının yanlış olacağını belirterek şunları söyledi:

"Bir bilim insanı olarak topluma karşı sorumluluklarım var. Bunları yerine getirmek üzere hem elimizdeki verilerden hem de epidemiyolojik tahminlerden yola çıkarak bana sorulan sorulara yanıt vermeye çalıştım. Bundan sonra da benzer yanıtları vereceğim.”

Pala hakkındaki soruşturmanın açılmasından birkaç saat sonra Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, en büyük vaka artışlarının olduğu beş ili açıkladı. Koca, son iki hafta içinde Ankara, Gaziantep, Bursa, Konya ve Diyarbakır’da günlük vaka sayılarında dikkat çekici düzeyde artış olduğunu söyledi.

Bursa Valisi Yakup Canbolat da, Haziran ayı başlarında kamuoyuna yaptığı açıklamada, vaka sayılarının bir günde yüzde 50 arttığını bildirmiş ve virüsten korunmak için halkı uyarmıştı. Prof. Pala, kendisinin bu uyarıları çok daha önce yaptığını hatırlattı.

TTB Başkanı: Vali tıp eğitimi mi almış?

TTB Başkanı Prof. Sinan Adıyaman da Pala’nın “yanlış bilgi vermekle” suçlanmasını eleştirerek, “Vali bunu nereden biliyor? Bu bilgilerin yanlış olduğunu nereden biliyor? Tıp eğitimi mi aldı? Tıp eğitimi almak da yetmez, halk sağlığı, hatta epidemiyoloji eğitimi almak gerekiyor” dedi. Pala’nın aylar önce söylediklerinde haklı çıktığını vurgulayarak rektörlüğe de çağrı yaptı:

“Bilim insanları biat etmez. Rektörler biat etmemeli. Önüne gelen her evrakı şak diye imzalamaz rektör. Onun yerine araştırma yapar. Kayıhan Pala’nın söylediklerinin hangisi yanlış, önce onu araştırır, gerekirse de geri gönderir. ‘Burada soruşturmaya gerek yoktur,' diyerek. Bu, topluma karşı, toplumun bilgi alma hakkına, toplumu bilgilendirme sorumluluğuna bir saldırıdır. Bu saldırıyı reddediyoruz, gereken cevabı da vereceğiz.”

Halk Sağlığı Uzmanları Derneği de bir açıklama yaparak Pala’ya destek verdi. Süreci kaygıyla izlediklerini belirten dernek, soruşturmanın bir an önce geri çekilmesini beklediklerini bildirdi.

“Donanımlı, dürüst ve erdemli”

Bursa Tabip Odası Başkanı Dr. Güzide Elitez, on yıl önce Pala’nın oda başkanı olduğu dönemde dört yıl beraber çalıştıklarını hatırlatarak “çok şey öğrendim” dediği hocasını şu sözlerle anlattı:

"Çok önemli ve çok değerli bilim adamı, ki Covid sürecinde buna herkes tanık oldu. Resmi makamların yapmadığı açıklamaları yaptı. Halk sağlığı alanında da son derece başarılı bir akademisyen. İnsan olarak da benim tanıdığım donanımlı, dürüst, sözünün eri olan, son derece çalışkan ve erdemli bir insandır.”

Bilim Akademisi Başkanı Prof. Ali Alpar da, soruşturmaya tepkili:

“Hangisi yanlış? Sağlık Bakanlığı’nın politikaları öyle değil de böyle mi? Yahut Bursa Büyükşehir Belediyesi dediği gibi yapmamış mı? O zaman yalan söyledi, der. O zaman etik bir sorun vardır. Şimdi bunu yapmadı ve soruşturma açtı…”

Alpar, durumu kaygıyla izlediklerini söyledi.

“Türkiye’de nasıl bir iklim olduğunu gösteriyor”

Soruşturmaya konu olan röportajda, Bursa'daki vaka ve ölüm sayılarının açıklanandan çok daha fazla olduğunu söylemiş ve daha etkili önlemler alınmasını istemişti. Prof. Pala, soruşturma haberini alınca kendisinin ve yakınlarının ne hissettiğini şu sözlerle dile getirdi:

“Açıkçası üzüldük. Türkiye’de bu kadar ciddi sorunlar varken, pandeminin yükünü azaltmak için uğraş vermek gerekirken bu konularda bilime dayalı öngörülerini toplumla paylaşan bir bilim insanının cezalandırılmaya çalışılması Türkiye’de nasıl bir iklimin olduğunu göstermesi bakımından üzüntü verici. Ama kişisel olarak beni etkileyecek bir yaklaşım söz konusu değil.”

Rektör: Özgürlüklerden yanayım, ama…

DW Türkçe’nin ulaştığı Uludağ Üniversitesi Rektörü Prof. Ahmet Saim Kılavuz, soruşturma başlatıldığını doğrulayarak, yasal prosedürü yerine getirdiğini savundu.

"Hukuk fakültesinden bir hocamızı belirledik, konuyu inceliyor. Onun vereceği karara göre hareket edilecek. Kişisel olarak özgürlüklerden yana olduğumu bütün Bursa bilir. Ama akademisyenlerin de kamuoyuna açıklama yaparken kullandıkları ifadelere dikkat etmelerinde fayda var. Ben idari mekanizmayı işletmek durumundayım.”

Soruşturmaya sebep olan ihbarı yapan Bursa Valiliği ise DW Türkçe’nin görüşme talebine yanıt vermedi.

Daha önce de soruşturma açılmıştı

Prof. Pala hakkında bu ilk soruşturma değil. 1999 Marmara depreminde TTB tarafından Gölcük’te görevlendirilen Pala gözlemlerini toplumla paylaştığı için o zamanın valisi de suç duyurusunda bulunmuştu. O günleri hatırlatan Prof. Pala şunları söyledi:

“Yine dava açılmış ve biz o davadan aklanmıştık. Bu ilk kez başımıza gelmiyor, ilk benim de başıma gelmiyor. Ama umarım ki bilim insanları bilimsel özgürlüklerinin sınırlanmadığı koşullarda toplumu bilgilendirme sorumluluklarını yerine getirebilsinler.”

Bunun için uğraş vermeye devam edeceğini söyleyen Pala, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Benimle sınırlı bir şey değil. Eğer bu soruşturmalar böyle açılacak ve insanlar cezalandırılacak olursa örneğin sizinle konuşmamızın ve başka bilim insanların konuşmasının da önüne geçecek bir iklimi karşımıza çıkarabilir. Türkiye bence bunu hak etmiyor. Türkiye’de yaşayanlar bunu hak etmiyor. O yüzden haklarımızı savunmaya devam edeceğiz.”

Prof. Pala, üniversitenin başlattığı soruşturma gereği 21 Temmuz’da ifade verecek.

Emine Algan

© Deutsche Welle Türkçe