Nükleer tartışmada son adım

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, kasım ayında açıkladığı raporda, İran’ın gizlice atom bombası geliştirdiği yönündeki şüphesini daha önce hiç olmadığı kadar açık bir şekilde dile getirmişti. Kurumun Başkanı Yukiya Amano’ya göre, Tahran yönetiminin nükleer programı konusunda açıklanmamış pek çok soruya yanıt vermesinin zamanı geldi: "Rapor çok dikkatli bir şekilde hazırlandı. Rapor, İran’ın nükleer savaş başlığı üretimi için önemli miktarda çalışma yaptığı saptamasını içeriyor. Daha fazla konuşmak ve spekülâsyon yapmak istemiyorum."

Raporun kapsamı ve ayrıntıların netliği inanılmayacak derecede. İran’a ilişkin raporu hazırlayanlar, sürekli elde ettikleri bilgilerin çok sayıda bağımsız kaynaktan elde edildiğini vurguluyor. Buna göre, İran geçtiğimiz yıllarda, nükleer silah üretimi için gerekli pek çok alanda faaldi. Bunlar arasında iki alanda uranyumun zenginleştirilmesi de sayılıyor: İlki, İran füzelerinin taşıyabileceği nükleer savaş başlığı modellerinin geliştirilmesi, ikincisi de nükleer silahları harekete geçirecek patlayıcı mekanizmaların geliştirilmesi.

Amano, bu kadar kapsamlı bir rapor hazırlanmasının neden bu kadar uzun sürdüğüne ilişkin şu yanıtı verdi: "Şu ana dek böylesine kapsamlı bir bilgi sunmadığımız doğru. Bunun nedeni program hakkında çok az bilgiye sahip olmamızdı. Geçen üç yıl içinde, manzara daha açık bir hale geldi. Şimdi yapbozun daha fazla bölümünü açıkça görebiliyoruz. İran’ın yanıtlaması gereken pek çok soru olduğu ortada."

İran iddiaları reddediyor

İran’ın da Viyana’daki Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nda bir temsilcisi var. İran temsilcisi Ali Aşgar Sultaniye, o dönem yaptığı açıklamada “bunun Amerika ve Avrupalıların baskısı altında hazırlanmış, profesyonel olmayan ve siyasî amaçlarla ortaya çıkan bir rapor olduğunu“ savundu. Sultaniye, İran’ın iddia edilen nükleer silah programını durdurmazsa uluslararası izolasyona uğrayacağı yönündeki tehditlerden de çok etkilenmiş görünmüyordu.

Sultaniye, "Tüm bu suçlamaları geri çeviriyoruz. Biz tabii ki nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanımını destekliyoruz" şeklinde konuştu.

İran için son fırsat olabilir

İran, gizli askerî planları bulunduğu yönündeki suçlamaları ikna edici bir şekilde çürütmeksizin, bu tutumunu bugüne dek korudu.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu müfettişlerinin temel sorunu ise nükleer enerjinin sivil ve askerî amaçlı kullanımı arasındaki çizginin çok ince olması. Uzmanlar, burada çift amaçlı kullanımdan bahsediyor.

AB, kurumun son raporunun ardından İran’a yönelik setleştirilmiş yaptırım kararı almıştı. Şimdi ise zaman daralıyor. Diplomatların tahminlerine göre, Tahran hükümeti ile nükleer tartışmalara ilişkin önümüzdeki aylarda bir karar alınması olası. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu müfettişlerinin son ziyaretinin, molla rejimi adına Batı ile ikna edici müzakereler için son fırsat olabileceği belirtiliyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Jörg Paas / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Nihat Halıcı