Nobelli İsrail eleştirisi

Grass’ın dizeleri, "Neden susuyorum ki? Apaçık ortada olan bir şey hakkında çok uzun süredir suskunum…” sözleri ile başlıyor. Dizeler ilerledikçe, İsrail ile İran arasındaki nükleer krize ilişkin net yorumlar beliriyor. Alman Süddeutsche Zeitung'un yanı sıra, İspanyol El Pais ve İtalyan El Mundo gazetelerinde yayımlanan “Was gesagt werden muss” (Söylenmesi gereken) adlı şiirinde Grass, “Palavracı” tabiriyle İran yönetimini eleştirirken, “İran halkının yok edilmek istendiği” sözleriyle İsrail’e katı eleştiriler yöneltiyor.

İsrail’in de büyüyen bir nükleer potansiyel olduğunu belirten Grass, şimdiye kadar susmasını Alman olmasına bağlıyor ve şiirini şu sözlerle sürdürüyor: “İsrail’in zaten pamuk ipliğine bağlı olan dünya barışını tehlikeye attığını şu yaşlı halimle ve son damla mürekkebimle neden şimdi söylüyorum? Çünkü söylenmek zorunda, çünkü yarın çok geç olabilir, çünkü biz büyük bir suçun tedarikçisi olabiliriz.” Almanya'nın İsrail'e nükleer denizaltı satmasını eleştiren ve Batı'nın ikiyüzlü olduğunu belirten Grass şiirinin son dizelerinde, İran’ın nükleer tesislerinin olduğu kadar, İsrail’in nükleer potansiyelinin de uluslararası bir kurum tarafından sürekli olarak denetlenmesi ve hükümetlerin buna izin vermesi halinde bölgede barışın mümkün olabileceğine dikkat çekiyor.

İsrail şiiri zevksiz buldu

Günter Grass’ın şiiri hem Almanya’da hem de Almanya dışında yankı buldu. Alman Yahudi Toplumu Başkanı Reihold Robbe, “Grass gibi bir sanatçı, kendi uydurdukları ile İsrail'e saldırırsa, Alman hükümeti de konu ile ilgili açıklama yapmak zorunda” diyerek, Almanya Başbakanı Angela Merkel'ın tartışmada belirleyici rol oynaması gerektiğini ifade etti. Federal Hükümet’in sözcüsü Steffen Seibert ise şiirin yayımlandığı günün akşamında, hükümetin, sanatın özgürlüğünün kısıtlanamayacağına dikkat çektiğini açıkladı. İsrail Dışişleri Bakanlığı ise şiirin son derece zevksiz olduğu açıklamasını yaptı.

Şiirin yayınlanmasının ardından İsrailli tarihçi Tom Segev, Grass’ın İsrail’de ahlakî açıdan dikkate alınan bir mercii olmadığını ifade etti. Segev, “Şiirinin İsrail’de çok fazla önemsenmemesinin sebebi de bu” şeklinde konuştu. İsrailli tarihçi, şiirin ancak New York Times gazetesinde yayımlanması ya da İsrailli yazar Amos Oz’un bir açıklama yapması durumunda dikkate alınacağını belirtti.

"Konuya hâkim değil"

İsrailli tarihçi, Grass’ın şiir yazdığı konuya hâkim olmadığını ve İsrail ile İran arasındaki uzlaşmazlık hakkında bilgi sahibi olmadığını da sözlerine ekledi. Tarihçi, “Ne demek şimdi bu? Tüm İran halkının yok edilmesi mi isteniyor? İsrail’de hiç kimse böyle bir şey istemiyor" dedi.

Spinger Yayınevi Yönetim Kurulu Başkanı Mathias Döpfner, Grass’ın adeta bir ahlâk filozofu edası ile Yahudileri suçlu duruma düşürerek, Almanların Yahudi Soykırımı’ndaki suçunu hafifletmek istediği yorumunu yaptı.

Günter Grass'ın şiirine yönelik gelen tepkilerin ardında, yıllardır SS birlikleri arasındaki varlığını sakladığı ve ancak 2006 yılındaki anılarında açıkladığı da yer alıyor. Frankfurter Allgemeine gazetesinin yayıncılarından Frank Schirrmacher, şiiri kincilik sonucu yazılmış bir eser olarak değerlendirdi. Schirrmacher, Grass'ın bir Alman'ın İsrail'i eleştirip eleştiremeyeceğine dair bir tartışmanın çıkmasını istediğini ifade etti.

“Kampanya başlatıldı”

Günter Grass Kuzey Almanya Radyo Televizyon Kurumu NDR’e konuyla ilgili açıklama yaptı. Kendisine karşı bir kampanya başlatıldığını söyleyen Grass, “Şu anda yürütülen tartışmada şiirin içeriği hiçe sayılıyor, bana karşı bir kampanya başlatma ve benim itibarımın sonsuza kadar sarsıldığı intibası uyandırma amacı güdülüyor” dedi. 84 yaşındaki yazar, “Her tür klişe kullanılıyor. Bunlar kısmen yaralayıcı. Hemen ‘antsemitizm’ ibaresi devreye sokuluyor” dedi.

Günter Grass, Almanya'nın birinci devlet televizyonu ARD'de yayınlanan “Tagesthemen” ve Alman ikinci televizyonu ZDF'te yayınlanan “Kulturmagazin” adlı programlara katılarak, şiiri ile ilgili soruları cevaplandıracak.

©Deutsche Welle Türkçe

dpa/AFP/DW, GA/BÖ