Nobel Edebiyat Ödülü bu yıl verilmeyecek
4 Mayıs 2018
Cinsel taviz iddiaların yarattığı tartışmalarla çalkalanan İsveç Akademisi bu yıl Nobel Edebiyat Ödülü vermeyecek. Akademiden yapılan açıklamada, 2018 ödülünün 2019 ödülü ile birlikte verileceği bildirildi. "Yeni ödül sahibini saptamadan önce, kamuoyunun Akademi’yi güvenini yeniden tesis etmek için zaman harcamamız gerektiği kanısındayız” diyen Akademi'nin geçici başkanı Anders Olsson, bu kararı geçmişteki ve gelecekteki ödül sahiplerine saygıdan da aldıklarını belirtti.
Jüride yolsuzluk ve cinsel taciz suçlamaları
Kararın arkasında, çok sayıda jüri üyesinin görevinden ayrılmasına neden olan bir yolsuzluk ve cinsel taviz skandalı yatıyor. Üyelerinin sayısı gerileyen jüri bu yüzden karar alamayacak duruma düşmüştü. Karardan hemen önce 18 üyenin sadece 10'u faal durumdaydı. Ancak Nobel Edebiyat Ödülü'nün verilebilmesi için 12 oy gerekiyor. Akademi tüzüğüne göre, üyelerin değiştirilmesi de mümkün değil, zira Akademi üyeliğine gelen bir kişi "ömür boyu” bu konumda kalıyor. Üyeler çalışmalara katılmayı reddebiliyor fakat istifa edemiyor. Akademi'nin 1989'da Salman Rüştü'nün "Şeytan Ayetleri” kitabı hakkında İran'ın ruhani lideri Ayetullah Humeyni tarafından yayınlanan "fetva”yı kınamayı reddetmesinin ardından da iki üye oy kullanmayı bırakmıştı.
Nobel Ödülü jürisi, üye Katarina Frostensen eksenindeki skandalların ardından üç üyenin çalışmalara katılmama kararı almasıyla karar alamaz duruma geldi. Frostensen'e Akademi'nin kaynaklarıyla yolsuzluk yaptığı ve yedi Nobel Edebiyat Ödülü sahibinin isimlerini önceden sızdırdığı suçlaması yöneltiliyor. Frostensen'in, İsveç Akademisi'nin fonlarıyla kültürel bir proje yürüttüğü eşi Jean-Claude Arnault ise, 18 kadın tarafından cinsel taciz ve saldırı suçlamasıyla karşı karşıya. Frostensen'in Akademi'den atılması için bir soruşturma başlatıldı ancak bu süreç sonuçsuz kaldı. Frostensen akabinde kendiliğinden görevi bıraktı.
Kral Carl Gustaf tüzüğü değiştirmek istiyor
Bir grup Akademi üyesinin çalışmalara katılmama kararı almasının ardından nisan ayı ortasında İsveç Kralı devreye girdi. Kral Carl 16. Gustaf, tüzüğü değiştirerek Akademi'den istifa konusunu da ekleyeceğini belirtti. Böylece gelecekte, görevden çekilmiş üyelerin koltuklarına yeni isimlerin getirilmesinin önü açılacak, ayrıca iki yıldır faal olmayan üyelerin yerlerine yeni isimlerin getirilmesine de imkan sağlanacak.
İlk kez olmuyor
Nobel Edebiyat Ödülü'nün verilmesine bir yıl ara verilmesi yeni bir olay değil. Hatta ödül İkinci Dünya Savaşı nedeniyle 1940 ile 1943 yılları arasında hiç verilmemişti. Akademi'nin tüzüğü, örneğin uygun bir aday bulunamazsa ertesi yıl iki ödül birden verilmesine imkan sağlıyor. İsveç Akademisi geçmişte toplam yedi kez Nobel Edebiyat Ödülü vermeme kararı almıştı.
© Deutsche Welle Türkçe
dpa/AFP, AÜ/GY