NATO Rus İHA'larını Ukrayna üzerinde düşürmeli mi?
12 Eylül 2024
Geçen hafta sonu Pazar günü sabahın erken saatlerinde Romanya Hava Kuvvetlerine ait iki F-16 savaş uçağı Borcea kasabasındaki üsten havalanarak Ukrayna sınırına yöneldi. Bölge sakinleri cep telefonu mesajlarıyla uyarıldı.
Acil durum müdahalesi, Romanya'nın radar gözetleme sisteminin Romanya hava sahasına giren bir Rus insansız hava aracını izlemesinin ardından tetiklendi. İnsansız hava aracının 30 dakikadan fazla havada kaldığı ve nihayetinde Ukrayna'ya geri döndüğü bildirildi.
Bu, NATO üyesi Romanya'da veya diğer üye devlet topraklarında yaşanan ilk ihlal değil. Sadece bir gün önce Belarus üzerinden gelen bir Rus İHA'sı Letonya sınırları içine düşmüştü.
Rusya'nın bölgede daha fazla risk almak istediğine işaret edilirken son dört haftada benzer olayların sayısında artış gözlemleniyor.
DW'ye verdiği demeçte durumun giderek kötüleştiğini söyleyen NATO'nun eski Genel Sekreter Yardımcısı Jamie Shea, NATO'ya bir yanıt verilmesi gerektiğini düşünüyor. Şu anda Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Friends of Europe'ta (Avrupa'nın Dostları) çalışan Shea, İttifak'ın üyelerine daha fazla koruma sağlaması gerektiği görüşünde.
NATO da Ukrayna işgalinin başında üye devletlerin toprağını koruma sözü vermişti.
Rusya NATO'yu mu test ediyor?
İttifak "sorumsuzca ve tehlikeli" dediği Rus ihlallerini kınasa da görev süresi dolmak üzere olan Genel Sekreter Yardımcısı Mircea Geoana ise sosyal medyadan yaptığı açıklamada "Rusya'nın müttefiklere yönelik kasıtlı saldırısına dair bir işaret yok" açıklamasını yaptı.
Washington merkezli Avrupa Siyaset Analizleri Merkezi (Center of European Policy Analysis) uzmanlarından Jan Kallberg'e göre de Rusya NATO'nun tepkisini ölçmeye ve "söylemle eylem arasındaki tutarsızlıkları bulmaya" çalışıyor olabilir.
Konu, NATO'nun bu hafta Brüksel'de kapalı kapılar ardında gerçekleştirdiği toplantıda ele alınan konular arasındaydı.
İhlaller arttıkça ittifak içinde doğu sınırlarına daha fazla hava savunma sistemi konuşlandırılması ve gözetleme kapasitesinin güçlendirilmesi gibi ek önlem alınması baskısının artığı belirtiliyor.
NATO Rus İHA'larını düşürmeli mi?
Polonya Dışişleri Bakanı Radoslav Sikorski de geçtiğimiz günlerde Financial Times gazetesine verdiği mülakatta Polonya ve Ukrayna'ya komşu diğer ülkelerin yaklaşan Rus füzelerini daha kendi hava sahalarına girmeden düşürme sorumluluğu taşıdığını savundu.
Kasım 2022'de Ukrayna sınırına sekiz kilometre mesafedeki Przewodow köyüne Rus füzelerine karşı koymak için ateşlenmiş bir Ukrayna hava savunma füzesi düşmüş, olayda iki çiftçi yaşamını yitirmişti.
Uluslararası hukuka göre egemen bir devlet olarak Polonya kendini savunmak için gerekli gördüğü tedbiri alabilir, ancak Varşova hükümeti ittifak üyeleriyle fikir birliğine varmadan tek başına hareket etmek istemiyor.
NATO üyeleri ise savaşa sürükleyeceği endişesiyle Polonya'nın bu önerisine şimdiye kadar uzak durdu.
Alman Marshall Fonundan güvenlik politikaları uzmanı Kristine Berzina'ya göre çatışmayı tırmandırma yönündeki düşünce biçimi NATO üyelerinin hem kendilerine hem de Ukrayna'ya yardım etme kabiliyetlerini sınırlıyor.
Tampon bölgenin faydası olur mu?
Polonya ve Romanya hava savunmasının doğu Ukrayna'yı kapsayacak şekilde genişletilmesinin sadece bu iki ülkeye değil ayrıca Lviv gibi sınır şehirlerinde yaşayan Ukraynalılara da faydası olacağı düşünülüyor. Rusya'nın özellikle enerji altyapısını hedef alan saldırılarının artması beklenen kış mevsimi yaklaşırken bunun Ukrayna için memnuniyet verici bir gelişme olacağı ifade ediliyor.
Eski NATO Genel Sekreter Yardımcısı Shea, NATO Ukrayna sınırında hava savunma sistemlerini kullanmaya karar verirse bunun "savaşa dahil olunduğu izlenimi vermeyecek kadar sınırlı" bir alanda yapılması gerektiğini kaydediyor.
Yine de sadece İHA'lar değil balistik füzeleri de NATO sınırlarını ihlal etmeden önce imha etmeye yetecek kadar etkili olabilmesi için Ukrayna içlerine doğru 100 kilometrelik bir mesafe asgari gereksinim olabilir.
DW'ye konuşan uzmanlar, NATO Ukrayna sınırında bir güvenli tampon bölge oluşturmak isterse bunu yapabilecek kaynaklara sahip olduğunu belirtiyor.
Peki böyle bir adım olası mı?
ABD'de yaklaşan başkanlık seçimleri, Fransa ve Almanya'daki zorlu iç siyasi ortam hükümetlerin, ülkelerini Rusya ile savaşın eşiğine getirmekle eleştirilecekleri kararlar almalarını zorlaştırabilir.
Jamie Shea, "Ruslar bizi kasıtlı olarak hedef almadığı sürece görmezden geleceğiz" dedi. Ancak "bir Rus İHA'sının bir NATO ülkesinde süpermarkete düşmesi gibi ciddi bir olay" yaşanırsa bunun farklı bir durum olacağını söyledi.