Musul'dan sonra IŞİD

Terör milisi IŞİD eline geçirdiği en büyük kenti ve en önemli kuvvet merkezini kaybetti. Başkent ilan ettiği Suriye'nin Rakka kentinde de IŞİD uluslararası koalisyon tarafından köşeye sıkıştırıldı. Kendini halife ilan eden Ebu Bekir el Bağdadi'nin öldüğünün defalarca haberi geldi. Cihatçı milisin doğup gelişmesine yol açan Irak'taki problemlere ise çözüm bulunamadı. 2003 yılındaki Amerikan askeri müdahalesinin ardından Sünnilerin marjinalleştirilmesi, IŞİD peyda olmadan önce de şiddet olaylarına yol açmıştı.

Sünnilerin şehirleri şimdi yerle bir olmuş vaziyette. Musul, Felluce, Ramadi ve Tikrit yarı hayalet kentlere dönüştü. Oklahoma Üniversitesi öğretim üyelerinden Joshua Landis her şeyin 'dini ve etnik toplulukların intikam alma hırsından ve adaletsizliğe uğratıldıkları hissinden kendilerini arındırıp, milli birlik bilinci geliştirebilmelerine' bağlı olduğunu söylüyor. Ortadoğu uzmanı Landis Deutsche Welle'ye verdiği demeçte "Galiplerin cömertçe barış ve kardeşlik elini uzatmaları belirleyici olacaktır" dedi.

IŞİD tarafından idam ve işkence edilenlerin Musullu yakınlarının ise barışa değil, intikama meyilli olmaları ise terör milisine propaganda malzemesi yaratabilir.

Devletin zayıflığı IŞİD'i güçlendirir

IŞİD ve diğer cihatçı gruplar Suriye iç savaşından ve Irak devletinin zayıflığından kârlı çıkabilir. Beyrut'ta yaşayan Irak uzmanı Yezid Sayigh Deutsche Welle'nin sorularını yanıtlarken, 'devlet mekanizmasının işlememesi, yolsuzluk, Irak halkının beklediği hizmetlerin verilememesi, yatırımların yok denecek kadar azalmış olması ve Petrolcülük dışındaki branşlarda verimliliğin düşmesi' gibi faktörleri de hesaba katmak gerektiğini söyledi.

Yezid Sayigh gibi Berlin'deki Bilim ve Siyaset Vakfı'ndan Guido Steinberg de IŞİD'in esasen Iraklı bir örgüt olduğu görüşünde. Steinberg 'IŞİD ideolojisinin etkisini sürdüreceği' görüşünde. Terörün finansmanıyla mücadele girişimlerinin etkili olacağından kuşku duyduğunu belirten İslam ilahiyatçısı terör milisinin maddi kaynağını Irak'taki anlaşmazlıktan sağladığından emin olduğunu söyledi.

Uluslararası terör tehdidi

Hollandalı güvenlik şirketinin terörizm uzmanı Tomas Olivier Deutsche Welle'ye verdiği mülakatta, 'Musul'un geri alınmasına ve Rakka'nın da düşmek üzere olmasına rağmen IŞİD'in Irak ve Suriye'de geniş bölgeleri kontrol altında tuttuğunu ve terör milisinin Asya ve Afrika ülkelerinde 'şube' açtığını hatırlattı. IŞİD'in 'esnek mukabele' yeteneğinin endişe kaynağı olduğunu belirten Olivier IŞİD'in 'Batı'da ihtiyaç halinde harekete geçirilebilecek operasyon merkezleri kurabildiğini' söyledi. Olivier'e göre terör milisi 'çok merkezli cihat' yöntemine ve özellikle de 'yalnız kurtların' eylemlerine odaklanıyor. Hollandalı uzman kolluk kuvvetlerinin ve IŞİD karşıtı koalisyonun örgütün propaganda kanallarını tıkayıp küresel haberleşme şebekesi kurmasını önlemesi gerektiğine işaret etti.

Yine de 'IŞİD markası' Musul'un kaybedilmesi ve ele geçirdiği toprakların önemli bölümlerinden püskürtülmesiyle 'parlaklığını' yitirdi. Bölgesel egemenlik kuramadığı yerlerde dışardan terörist devşirmesi zorlaştı. Lâkin gerici ideolojisinin yaşayacağı ve yerel terörist kazanmasına yardımcı olacağı da kesin. Irak halkının durumu kötüleştikçe IŞİD saflarına katılanlar artacak.

© Deutsche Welle Türkçe

Matthias von Hein