‘Mesele kavram değil, acıları anlamak’

Aslında mesele sadece soykırım kavramının telaffuz edilmesi değil. Cumhurbaşkanı Joachim Gauck'un ardından Alman Federal Meclisi'ndeki milletvekillerinin yaptığı, Osmanlı topraklarında 1915'den sonra Ermenilerin tasarlanarak göçe zorlanmaları ve yok edilmeleriyle ilgili açıklamalar, tarihi gerçeklerin özgürce ifade edilmesi anlamına geliyor.

Federal hükümet, NATO ortağı olan Türkiye ile ilişkilerinin bozulmaması için Ermeni soykırımı kavramını telaffuz etmiyordu. Şimdi parlamento ve cumhurbaşkanı bu duruma bir açıklık kazandırdı. Alman Federal Meclisi'nde düzenlenen anma töreninde konuşan Meclis Başkanı Norbert Lammert, "Bu bir soykırımdı" diyerek, kavram kargaşasına da son vermiş oldu.

Almanya'nın tavrının Türk hükümetinin tepkisine yol açması ise kaçınılmaz. Hatta bu durumun diplomatik krize dönüşmesi bile ihtimal dahilinde. Ancak bu tarihi gerçeğe adını koymak tüm risklere değecektir. Bunun çok basit bir nedeni var: Suç karşısında susmak hiç bir zaman düşman halkların barışmalarına vesile olmamıştır. Ermeni-Türk ilişkilerinde de baş edilmesi gereken yeteri kadar kin zaten halihazırda mevcut.

‘Mesele acıları anlayabilmek'

Mesele bir suçu, bir kavrama indirgemek değil. Konu, soykırımın hukuki tanımı da değil. Bu kavramla anlatılmak istenen aslında suçun boyutunu anlayabilmek. O dönemde hayatlarını kaybedenlere saygı duymak ve geride kalanların acılarını paylaşmak aslolan. Aksi halde yeni kuşaklar o dönemde yaşanılanları anlayamayacak ve uzlaşı ortamı asla oluşmayacaktır.

Ermeni soykırımını tanıma, Almanya'nın Türk ve Ermeni ilişkilerine karışması niyetinden doğmamıştır. Bu daha çok Almanların da Ermeni soykırımında sorumlu hatta suçlu olduğunun bir şekilde gecikmeli olarak dile getirilmesidir. Alman İmparatorluğu, Osmanlı hükümetinin giriştiği etnik temizliğe göz yumdu. Ermeni soykırımını engelleyebilecek belki de tek güç olan Alman İmparatorluğu savaş çıkarları uğruna sessiz kaldı. Şimdi Federal Meclis bu adımıyla Almanların Ermeni soykırımındaki suç ortaklığıyla da yüzleşmiş oldu.

Almanya'da hiç kimse 100 yıl önce yaşananlardan bugünkü Türkiye'yi sorumlu tutmuyor. Ancak Federal Meclis Başkanı Norbert Lammert konuşmasında meselenin geleceğiyle ilgili Türkiye'nin sorumluluğu bulunduğunun altını çizmiştir. Türkiye başından beri parlamentolarda tarihi olayların tartışılıp karara bağlanmasına karşı çıkıyor. Oysa bugün Federal Meclis'te yaşananlar parlamentoların tarihin karanlık dönemleriyle yüzleşmek için iyi bir yer olduğunu göstermiştir. Ve Alman Federal Meclisi Ermeni soykırımında Alman payını kabul ederek, dürüstlük örneği sergilemiştir.

Deutsche Welle Türkçe

Yorum: Richard Fuchs