Menzil Cemaati: Tarikat-siyaset-ticaret
17 Mart 2023
Cumhur İttifakı'nı seçimlerde destekleme kararı alan Menzil Cemaati, son yıllarda Türkiye'de olağanüstü bir güce ulaştı. Devlet içerisinde Gülen yapılanmasından boşalan kadrolara Menzil üyelerinin doldurduğu iddia edildi. Özellikle Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın yanı sıra TSK ve Emniyet içerisinde de taraftarlarını artırdığı sıkça konuşulmaya başlandı. Cemaatin tarikat-siyaset-ticaret üçgeninde faaliyetleri göze çarpıyor.
Menzil Cemaati'nin kuruluşları olan Tüm Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜMSİAD), Semerkand Vakfı, Beşir Derneği ile Gençlik Eğitim ve Kültür Konfederasyonu (GENÇKON), 14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde Cumhur İttifakı'nı destekleme kararı aldı. Bu durum, faaliyetleri dini alandan siyasi alana yönelen Menzil Cemaati'ne gözleri çevirdi.
Peki Menzil Cemaati kimdir, nasıl kuruldu, faaliyetleri neler, bürokrasideki gücü ne kadar?
Adını Adıyaman'daki Menzil Köyü'nden alıyor
Nakşibendi Tarikatı'nın Halidiyye koluna bağlı olan Menzil Cemaati, Adıyaman'ın Kâhta ilçesine bağlı Menzil Köyü'nde Abdülhakim Erol tarafından kuruldu. "Gavs Bilvanisi" olarak anılan Erol, "Seyyid" soyundan geldiğini iddia etti. Erol, "Abdülhakim el-Hüseyni" ve "Gavs Azam" mahlaslarını kullandı. 1977 yılına kadar Menzil Köyü'nde cemaati yöneten Erol'un ölümünden sonra yerine oğlu Muhammed Raşit Erol geçti. Bu ismin de ölümünün ardından Menzil Köyü'ndeki cemaat liderliği postuna 1993'ten beri Abdülbaki Erol oturuyor.
Cemaat, dini alanın yanı sıra Semerkand Şirketler Grubu adı altında da ticari hayatta boy gösteriyor. Bu gruba bağlı 17 şirket var. Televizyonculuktan pazarlamaya, gıdadan, özel hastaneye, online alışverişten kariyer sitesine kadar çeşitli ticari faaliyetler yürütülüyor.
Cemaat, Semerşah Turizm ve Erşah Turizm adlı şirketleriyle hac ve umre organizasyonu da yapıyor. Vakfa bağlı onlarca öğrenci yurdu eğitim alanına el atmış durumda. İstanbul'un Pendik ilçesinde bulunun Emsey Hospital ise cemaatin en bilinen sağlık kuruluşu. Menzil şeyhi de zaman zaman sağlık kontrollerini bu hastanede kalarak yapıyor.
Menzil Cemaati'nin propaganda faaliyetleri ise Semerkand Yayın Grubu üzerinden sürdürülüyor. Semerkant TV, Radyo 15, Semerkand Yayınevi, Hacegâh Yayınevi, Semerkand Dergisi, Semerkand Çocuk Dergisi, Semerkand Aile Dergisi, Genç Okur Dergisi cemaate ait yayın organları.
Menzil Köyü, Türkiye ve Avrupa'dan binlerce müridi her yıl ağırlıyor. Cemaat mensupları, tarikat şeyhini ziyaret ederek bağlılıklarını bildiriyor ve "tövbe alıyor. "Menzil Dergâhı'nı ziyaret edenler arasında kamu görevlileri de var. Türkiye'deki tarikatlar arasında en fazla "müride" sahip cemaatlerin başında Menzil geliyor.
Cemaatin Buhara kolu, Eskişehir ve Ankara'da aktif
Ölen Menzil Şeyhi Raşit Erol'un diğer oğlu Fevzeddin Erol ise 2003 yılında Eskişehir'in Sivrihisar ilçesinde satın aldığı çiftliği bir cemaat merkezine dönüştürdü. Kısa süre içinde birçok kişinin bölgeye gelmesinin ardından bölgenin adı Buhara Köyü oldu.
"Bilvanis Çiftliği" adıyla bilinen cemaat merkezini takip ettirdiği iddiasıyla dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Bilgin Balanlı, Balyoz soruşturması kapsamında ifadeye çağrılmıştı. Erol'un aynı zamanda Ankara'nın Pursaklar ilçesinde bir külliyesi de bulunuyor. Fevzeddin Erol'un özellikle Ankara, Eskişehir ve Afyon illerinde örgütlendiğine dikkat çekiliyor.
Diyanet'in uyarısı neydi?
Diyanet İşleri Başkanlığı'nın gizli tarikatlar raporunda, Menzil Cemaati için şu uyarıda bulunuluyordu:
"Grubun sıralanan görüşleri, sahih İslam anlayışıyla bağdaşmamaktadır. Aslında benzer tasavvufi oluşumlarda da görülen bu sakıncalı telakkiler Menzil cemaatinde daha çok vurgulanmakta ve etki sahası daha çok sade halk tabakası olduğu için daha çok yaygınlaşmaktadır. Son zamanlarda Menzil grubunun bürokraside teşkilatlandığı ve kamuda etkinliğini artırdığı yönünde kamuoyunda bir kanaat dillendirilmeye başlanmıştır. Doğru olması halinde bu tezahürün ülkemizde orta ve uzun vadede sıkıntılara yol açacağı değerlendirilmektedir."
Diyanet'in raporundaki "Cemaat bürokraside teşkilatlandı, ileride sıkıntılara yol açabilir" değerlendirmesi dikkat çekici. Menzil Cemaati, özellikle 15 Temmuz darbe girişiminin ardından kamuda ciddi bir güce ulaştı.
Sağlık Bakanlığı'nda örgütlendiler
Cemaatin en güçlü yapılanması Sağlık Bakanlığı'nda kurulmuştu. Eski Sağlık Bakanı Recep Akdağ'ın da cemaate mensup olduğu sık sık gündeme geldi. Hatta Akdağ'ın döneminde bakanlığa ait bir özel jetin adının Menzil şeyhine atıf yapılarak "Gvs" konulduğu gündeme gelmişti.
Sözcü Gazetesi Ankara Temsilcisi Saygı Öztürk'ün "Menzil-Bir Tarikatın İki Yüzü" adlı kitabında Menzil tarikatının Buhara kolunun şeyhi Feyzeddin Erol ile yapılan bir söyleşiye de yer verilmişti. Erol, cemaatin Sağlık Bakanlığı'ndaki gücüne ilişkin soruya "Ne olacak… Enerji eski Bakanı Taner Yıldız da Sağlık eski Bakanı Recep Akdağ da bizim evimizde büyüdüler. Her hafta yanımda olan insanlardı. Şimdi selam vermiyorlar. Biz, Menzil'den kopunca bizden koptular. Biz değil, Menzilciler Türkiye'nin her yerinde güçlüdür. Bilmiyorum, devlette her yerde adamları var" yanıtını vermişti.
Menzil üyesi olan eski GATA Başhekim yardımcısı olan Dr. Ali Edizer, paylaştığı bir videoda, "Neden aldatıyorsunuz? Bir başkasını seviyorsanız, onu da alın. İnsan yuvasını yıkar mı? Medeni kanunla zaten mücadele ediyoruz" demişti. Edizer, bunun ardından görevden alınmıştı. Nakşibendi tarikatının kolu olan İskenderpaşa cemaatine mensup olan Fahrettin Koca'nın bakanlığa atanmasının da Menzil'in gücünü kırmaya yönelik olduğu konuşulmuştu.
Menzil Cemaati'nin son yıllarda TSK, Emniyet, Milli Eğitim gibi kurumlarda da "mürit" sayısını artırdığı belirtiliyor. Ancak bugüne kadar bu iddialarla ilgili ciddi bir araştırma yapılabilmiş değil.
Menzil Cemaat'inin AKP'nin yanı sıra geçmişte MHP ile BBP ile de yakından ilişkisi vardı. 12 Eylül döneminde birçok MHP'linin Menzil Dergâhı'na girip çıktığı yazıldı. Cezaevinde tasavvufa yönelen MHP'lilerin çıktıktan sonra Menzil ile bağlarını sürdürdüğü bilinen bir durum. BBP'nin helikopter kazasında ölen lideri Muhsin Yazıcıoğlu'nun Menzil'e bağlı olduğu biliniyor.
Yargıda ise şu an Menzil üyelerinin MHP eliyle etkinlik alanı bulduğu belirtiliyor. Özellikle Yargıtay ve Danıştay üyesi olarak MHP kontenjanından atanan birçok hâkim ve savcının, Menzil Cemaati'ne yakın olduğu yargı kulislerinde sıkça konuşuluyordu. MHP Genel Merkezi yönetiminde şu an Menzil'e yakın isimlerin bulunmadığı belirtilirken yalnızca MHP Genel Başkan Başdanışmanı Eyyup Yıldız'ın ise bu cemaate bağlı olduğu öne sürülüyor.
Depremde ön plana çıktı
Menzil Cemaati, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat tarihli depremlerin ardından oluşan boşluğu doldurmak için de ön plana çıktı. Cemaatin bir organı olan Beşir Derneği, başta Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay'da yardım stantları kurarak "insani yardım" adı altında propaganda alanı buldu.
Beşir Derneği, özellikle iş savaşın sürdüğü Suriye'de Türkiye'nin kontrolündeki bölgelerde insanı yardım adı altında yoğun faaliyet gösteriyor. Dernek, gıda ve giysi yardımının yanı sıra İdlip'te AFAD koordinasyonunda bin 361 briket ev inşa etti. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun makamında ağırladığı dernekler arasında Beşir Derneği yöneticileri de yer aldı ve Soylu bu isimlere özel olarak teşekkür etti.
Geçmişte MHP'yi destekleyen Menzil, bugün AKP'nin izinden gidiyor. Cemaat, AKP'yi destekledikçe karşılığında devlet içinde ve sivil alanda kendisine açılan yolda ilerliyor, kadrolaşıyor, mürit devşiriyor.
Cemaatin Cumhur İttifakı'nı destekleme açıklamasındaki "Net hedeflerin hızlıca ve kararlılıkla hayata geçirilebilmesi adına geçtiğimiz kritik dönemin tecrübesini önemsiyoruz" ifadesi de tarikat-siyaset-ticaret üçgenindeki çıkarları özetliyor gibi.