Mali'de bir şeriatçı lider

Batı Afrika ülkesi Mali’de yıllardır bağımsızlık mücadelesi veren Tuaregler geçtiğimiz cuma günü önemli bir adım attı. Azavad Ulusal Kurtuluş Hareketi (MNLA) ülkenin kuzeyinde bağımsızlık ilan etti. Böylece ülke, güneyi bir askerî cuntanın kuzeyi ise isyancıların denetiminde olmak üzere fiilen iki parçaya bölünmüş oldu. Ancak fiilen bağımsız bölgede MNLA tek ve tartışmasız güç değil. Bu hareketle ittifak halinde olan Ensar ed-Din (Dinin Yardımcıları) de kimi kentlerde yönetimi ele geçirmiş durumda. Belli bölgeleri UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan Timbuktu da bu kentlerden biri.

Ensar ed-Din örgütünün “Ben bağımsızlık istemiyorum, ben halkım için şeriat istiyorum” diyen lideri İyad ag Gali özellikle Batı tarafından kaygıyla izleniyor. İyad ag Gali'nin hedefi, Azavad bölgesinin bağımsızlık kazanması ve resmen tanınması değil. Amaç bir şeriat devleti kurmak. Ag Gali mart ayında yaptığı açıklamada, “Mali’de İslamî devlet kurmak isteyenler bizdendir. İslamî bir devlete karşı olan bize de karşıdır” demişti.

Timbuktu'da şeriat yönetimi

İyad ag Gali'nin şeriat yönetimini Timbuktu'da çoktan hayata geçirmeye başladığı belirtiliyor. Kentte görev yapan bir memur salı günü “Timbuktu şeriat altındaki ilk gecesini geçirdi” dedi. Gelen bilgilere göre ag Gali bir gün önce kentteki imamlarla bir araya geldi ve kentte İslâm hukukunu hâkim kılmak istediğini söyledi. Kadınlardan örtünmeleri istendi ve bundan böyle pantolon giymeleri yasaklandı. Hırsızlık yapanların ellerinin kesileceği söylendi.

Hiç kuşkusuz bu adımlar şeriatçı Ensar ed-Din ile laik MNLA'nın da arasını açıyor. MNLA'nın mart ayı sonunda ag Gali ile ilgili açıklaması da bunu doğruluyor. Açıklamada ag Gali'nin bir “caniden” başka bir şey olmadığı ve “teokratik rejim kurma çabalarının Tuareg kültür ve uygarlığıyla bağdaşmadığı” ifade edilmişti. MNLA ile köprüleri atan ag Gali ise radyoda “Allah’ın yoluna dönmeyenlerin hepsi kâfirdir” ifadelerinde bulunmuştu.

Tüm bunlara karşın Ensar ed-Din grubunun sayı itibarıyla az olmakla birlikte hükümete karşı önemli bir güç olduğu ve MNLA’nın bu grubu karşısına almaktan çekindiği belirtiliyor.

İsyanı başlatan emir

Ag Gali’nin kişisel yaşamına ilişkin çok az şey biliniyor. 50’li yaşlarında olduğu sanılan siyasi lider Cezayir sınırı yakınlarında ikamet eden Ifora aşiretinin bir üyesi. Hayvancılıkla uğraşan bir yörük ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen ag Gali'nin gençliğinde deve yarışlarına katılmaktan hoşlandığı ifade ediliyor. Bir dönem Libya'da kaldığı ve Cezayir’de geçirdiği yıllarda teknisyen ve idareci olarak görev yaptığı belirtiliyor.

Tuareg lideri 1990 yılında Menaka kentindeki bir askerî birliğe yönelik saldırıları yönetmişti. Verdiği saldırı emri o yıl başlayan ve beş yıl süren Tuareg isyanının da başlangıcı kabul ediliyor. Azavad Halk Hareketi'nin (MPA) lideri olarak bu isyanın içinde yer alan siyasi lider, Cezayir aracılığında yapılan barış görüşmelerinde de Tuareglerin temsilcisi olarak yer almıştı.

İsyanın sona ermesinin ardından ag Gali ticarete atıldı ve uzun yıllar kamuoyunda gözükmedi. Ancak ag Gali'nin 2000’li yılların başında El Kaide ile ilişkilerinin güçlendiği sanılıyor. Sahil Bölgesi’nde El Kaide üyelerinin rehine alma eylemleri olduğunda yabancı istihbarat servisleri de ag Gali’den arabuluculuk yapmasını istemişti. Ancak istihbarat üyeleri, notlarında ag Gali’nin “önceden hesaplanamaz” bir kişiliği olduğunu kaydetmişti. Ag Gali’nin bu dönemde dinî açıdan radikalleştiği ve bir dönem Pakistan’da da kaldığı sanılıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Derleyen: Ercan Coşkun (DW, AFP, EPD)

Editör: Başak Özay