Mısır'ın yeni stratejisi

BM Genel Kurulu toplantılarına katılmak üzere ABD’ye giden Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, temasları öncesinde New York Times gazetesine verdiği mülakatta, ‘Batı değerleriyle uyuşmasa bile Arap tarihi ve kültürüne saygı duyulması' çağrısında bulundu. Müslüman Kardeşler’in desteğiyle Haziran ayında göreve gelen Mursi, “Washington bizden İsrail ile imzalanmış barış antlaşmasına bağlı kalmamızı talep ediyorsa kendisi de verdiği sözleri tutup bir Filistin devleti kurulmasına izin vermeli” diye konuştu. Peki Ortadoğu politikalarında kilit önem taşıyan Mısır’daki rota değişikliği ne anlama geliyor?

Mısır’da yönetimdeki diktatörler on yıllar boyunca Batı için kolay ortaklar oldu. Dış politik kararlarda halkın isteklerini fazla dikkate almaları gerekmiyordu. 2011 yılında devrilen Hüsnü Mübarek’in dış politikasının önemli bir bölümünü, kendi çevresindeki küçük bir grubu zenginleştirmek oluşturuyordu. Müslüman Kardeşler hareketinin siyasi kolu Hürriyet ve Adalet Partisi’nden Usame Nur el Din, halkın pastadan neredeyse hiç pay almadığına, dış politikada da halkın çıkarlarının dikkate alınmadığına işaret ediyor:

“Mübarek iktidarı döneminde körü körüne ABD’yi izledik. Şimdi ise farklı. Şu anki dış politikamız onların ve bizim çıkarlarımıza hizmet ediyor. Mısırlıların, Mısır dış politikasının etkilerini hissetmesini istiyoruz.”

Amerikan karşıtlığı artıyor

Bu yeni dönem, Mısır’ın ABD, İsrail ve Avrupa ile ilişkilerinde önemli değişiklikleri beraberinde getirecek. ABD’de çekilen İslam karşıtı videoya karşı Kahire’de düzenlenen protesto gösterileri, bunun ilk işaretlerini verdi. Gösterilere katılım, ABD karşıtlığının yükselişte olduğunu gösteren anketlerle örtüşüyordu. Amerikan Pew araştırma merkezinin düzenlediği güncel bir anket, Mısırlıların yüzde 79’unun ABD’den hoşlanmadığını ortaya koyuyor. Irak ve Afganistan’daki ölümler, İsrail’e kayıtsız şartsız verdiği destek, Mübarek ile yakın işbirliği ve Guantanamo, ABD’den soğumanın en önemli nedenleri…

İsrail’in de Mısır’daki değişen koşullara ayak uydurması gerekiyor. Mısır’daki üst düzey yetkililerin hemen hepsi İsrail ile imzalanan barış antlaşmasının geçerliliğini koruyacağı taahhüdünde bulunsa da, antlaşmada değişikliklere gidilmesi kaçınılmaz görünüyor. Özellikle de Sina Yarımadası’ndaki Mısırlı asker sayısının gözden geçirilmesi gerekecek. Radikal İslamcıların saldırılarına karşı düzenlenen operasyonlar kapsamında Mısır, İsrail ile barış antlaşmasına aykırı olmasına rağmen Ağustos ayında bölgedeki asker sayısını artırmıştı. Usame Nur el Din, şunları kaydediyor:

“Barış antlaşması şu anki haliyle Mısır’dan çok İsrail’e zarar veriyor. Çünkü tüm Sina Yarımadası’nı korumasız halde bırakıyor. Bölge terör örgütlerinin geri çekilme alanı haline geldi. Orada istediklerini yapıyorlar.”

Filistinliler konusunda da değişiklikler gündemde. Mısırlıların, İsrail’in yerleşim politikalarını ve Gazze’deki ablukayı sineye çekmesi giderek zorlaşıyor.

"Türkiye'nin stratejisini izliyoruz"

Mısır’ın yeni dış politikasının önemli ayaklarından biri de İran ile ilişkiler. Nükleer programı nedeniyle Batılı ülkeler ve İsrail İran’a baskıyı her geçen gün artırırken, Mursi’nin ilk dış gezilerinden birini Tahran’a yapması dikkat çekti. Mursi, Tahran’ın Suriye rejimine verdiği desteği eleştirmesine rağmen Suriye’deki iç savaşa İransız bir çözüm bulunamayacağını da vurguladı. Müslüman Kardeşler hareketinin siyasi kolu Hürriyet ve Adalet Partisi’nden Abdül Muati Zeki İbrahim, İran’ın önemini vurgulayarak, Mursi’nin Tahran ziyaretini Mısır’ın yeni dış politika stratejisinin iyi bir örneği olarak nitelendiriyor:

“İran’ı dışarıda bırakamazsınız. Bu zekice olmaz. İran güçlü bir devlet. Bu nedenle Türkiye ile aynı stratejiyi izliyoruz: Tüm ülkelerle millî çıkarlar temelinde işbirliği yapılmalı.”

Mısır’ın demokratik yollarla seçilmiş ilk cumhurbaşkanı olan Mursi de halkın iradesini göz ardı etmeden yeni stratejiyi uygulamaya koyuyor. Batı’ya doğrudan sırt çevirmiyor, ancak diğer yandan müttefikler çemberini genişletmeye çalışıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Matthias Sailer/Çeviri: Beklan Kulaksızoğlu

Editör: Ayhan Şimşek