Libya'nın kararı memnun etti

Libya hükümeti, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın Viyana’daki merkezinde ilk silahsızlanma görüşmelerini yaptı. Trablusgarp’tan gönderilen yüksek düzeyli hükümet heyeti, Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey’e kitle imha silahlarının nasıl tasfiye edileceğine dair bilgi verdi.

Ajans Başkanı, görüşmeler hakkında bugün ayrıntılı açıklama yapılacağını duyurdu. Libya, ABD ve İngiltere ile aylar önce başlattığı uzun gizli görüşmelerin ardından Cuma günü, bütün kitle imha silahlarını tahrip edip, silah geliştirme programlarına son vereceğini duyurmuştu.

Libya Milli Bilim Konseyi’nin bir üyesinin, BM’ye bağlı Atom Enerjisi Ajansı’nın Başkanı Muhammed El Baradey ile Cumartesi günü biraraya gelerek, kitle imha silahlarının tasfiyesiyle ilgili konuları görüştüğü açıklandığında, Albay Muammer Kaddafi liderliğindeki İhtilal Konseyi’nin konuyu geciktirmeye niyetli olmadığı anlaşılmıştı.

Ajans’ın yetkisini genişletmesi gerekiyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın görevi ise nükleer silah yapımını ve bu silahların başka ülkelere verilmesini yasaklayan, nükleer silahların yayılmasını önleme anlaşmasını denetlemek. Ajans‘a bağlı uzmanlar heyeti daha önce de Irak’ta kitle imha silahı araması yapmıştı. Atom Enerjisi Ajansı, İran’da da kapsamlı denetlemeler yapacak.

Libya’nın bulundurduğu tahmin edilen kimyevi ve biyolojik silahlar ise Viyana’daki kuruluşun denetleme alanına girmiyor. Böyle bir arama yapılabilmesi için BM’nin bir kararla Ajans’ın yetkisini genişletmesi gerekiyor. Tıpkı Hans Blix başkanlığındaki Irak denetleme ekibinde olduğu gibi.

Hans Blix, Libya’nın kitle imha silahlarını kendiliğinden tasfiye edeceğine dair açıklamasıyla ilgili demecinde ilginç hususlara dikkat çekti. Blix, CNN televizyonuna yaptığı açıklamada, Libya Devlet Başkanı Kaddafi’nin Irak’ın başına gelenleri gördükten sonra korkuya kapılmış olabileceğini söyledi. Washington ve Londra’dan da benzeri beyanatlar geldi.

ABD ve İngiltere karardan memnun

Öte yandan, bir İngiliz gazetesinde yer alan haberde Muammer El Kaddafi’nin, terör örgütü El Kaide hakkındaki kapsamlı istihbarat bilgilerini batılı devletlere aktardığı da belirtiliyordu. İngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw, ‘Kaddafi’nin bir devlet başkanına yakışacak cesareti gösterdiğini’ belirtirken, Başkan George W. Bush ta buna benzer sözler sarfetti. Ancak Bush aynı zamanda, Libya’nın silahsızlanma adımlarının denetlenmesi gerektiğini ve bu görevin de Viyana’daki BM kuruluşuna verilebileceğini sözlerine ekledi.

Avrupa Birliği’nin dış politika yüksek temsilcisi Javier Solana gelişmelerin, nükleer, biyolojik ve kimyevi silahların diplomasiyle altedilebileceğine kanıt oluşturduğunu dile getirdi. Muammer Kaddafi’nin öncelikle ABD ve İngiltere’nin ısrarlı baskılarına boyun eğdiği anlaşılıyor.

Kaddafi’nin dönüşü

Kaddafi daha önce de 15 yıl önce 270 uçak yolcusunun ölümüyla sonuçlanan Lockerbie saldırısının sorumluluğunu üstlenmiş ve tazminat ödemeyi kabul etmişti. Libya’dan gelen bu barış sinyali BM yaptırımlarının yumuşatılmasına yardımcı olmuştu. Kaddafi’nin şimdi de yaptırımların tümüyle kaldırılmasını umduğu düşünülebilir. Böylece, daha önce de Libya’yla iş yapan büyük Amerikan petrol şirketlerinin bu ülkeye dönmeleri mümkün olacak.

Libya’nın hatalı yoldan sapmasından hemen önce de İran, nükleer tesislerin ayrıntılı bir şekilde incelenmesini öngören atom silahlarının yayılmasını önleme anlaşmasının ek protokolünü imzalamıştı. Başkan Bush, şimdi Kuzey Kore’den de böyle bir yaklaşım bekliyor. Pyöngyang yönetimi BM uzmanlarını sınırdışı etmiş ve atom bombası yapacağını duyurmuştu.