Libya'daki AIDS davasında karar verildi: İdam

Yıllardır devam eden, beş Bulgar hemşireyle bir Filistinli doktorun yüzlerce çocuğa AIDS bulaştırmakla suçlandıkları davada karar verildi. Libya'nın başkenti Trablus'ta Yüksek Ceza Mahkemesi’nde görülen davanın bugünkü karar duruşmasında mahkeme heyeti, ikinci kez yargılanan 5 Bulgar hemşire ve bir Filistinli doktoru 426 Libyalı çocuğa kasten AIDS virüsü bulaştırdıkları gerekçesiyle yine idam cezasına çarptırdı. İkinci yargılanan sanıkların temyiz hakkı bulunuyor.

Mahkeme binası önünde toplanan çocukların yakınları kararı sevinç nidalarıyla karşılarken, uluslararası toplum ise verilen karara tepkili. Avrupa, ABD ve uluslararası insan hakları grupları, Libya'yı Bingazi çocuk hastanesindeki kötü koşullar için altı yabancı çalışanı günah keçisi yapmakla suçluyor.

Karar Bulgaristan’da protesto edildi

Karar, çocuklara Bingazi hastanesinin hijyenik olmayan koşulları yüzünden virüsün bulaştığını ileri süren Bulgaristan'da şok etkisi yarattı. Bulgar hemşirelerin yakınları başkent Sofya'da Libya Büyükelçiliği’nin önüne giderek kararı protesto etti. Bulgar sağlık görevlilerinin suçsuz olduğunu ve idam kararının siyasi nitelik taşıdığını öne süren protestocular, büyükelçiliğin kapısına siyah çelenk bıraktı. Bulgaristan Parlamento Başkanı Georgi Prinski, sanıkların ifadelerinin işkenceyle alındığını ve Libya adaletinin avukatların sunduğu bilimsel kanıtların hiçbirini kabul etmediğini söyledi.

Resmi ziyaret için ABD'de bulunan Bulgaristan Dışişleri Bakanı İvaylo Kalfin, Bulgar hemşirelerin serbest bırakılması için diplomatik girişimlere hemen başlayacaklarını söyledi. Mahkemenin bilimsel delilleri görmezlikten geldiğini ileri süren Kalfin, sanıkların serbest bırakılması için Libya'ya, ABD, AB üzerinden baskı yapacaklarını kaydetti. Kalfin, kararı temyiz edeceklerini de belirterek, “Libya yönetiminden isteğimiz en azından temyiz sürecini hızlandırmasıdır” diye konuştu.

Libya lideri Muammer Kaddafi daha önce Bulgaristan'dan çocukların ailelerine tazminat ödemesini istemiş, Sofya yönetimi, tazminat ödemeleri halinde bunun hemşirelerin suçlu olduklarının kabul edileceği anlamına geleceğini belirterek, Libya'nın isteğini reddetmişti.

AB kınadı

AB ise kararı "kabul edilemez" bularak kınadı. AB Komisyonunun sözcüsü Johannes Laitenberger, karardan ciddi endişe duyduklarını belirterek, her türlü idam cezasına karşı olduklarını vurguladı. AB Komisyon Başkanı Jose Manuel Barosso da kararı sert bir dille eleştirirken, Adalet ve İç İşlerinden Sorumlu AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Franco Frattini ise karar karşısında hayal kırıklığına uğradığını, Libyalı yetkililerin kararlarını yeniden gözden geçirmelerini umduğunu, aksi takdirde bu kararın Libya ile işbirliği için engel oluşturacağını söyledi. Almanya Dışileri Bakanı Frank Walter Steinmeier de Libya mahkemesinin kararını kınadı.

Libya tarihinin en uzun ve siyasi açıdan en tartışmalılarından biri olan bu dava toplam yedi yıl sürdü ve bu yedi yıl boyunca sanıklar tutuklu kaldı. Dava, Libya lideri Muammer Kaddafi'nin Batı ile yeniden ilişki kurma çabalarına da sekte vurdu. Gözlemciler, Bulgaristan’ın tazminat ödemesi konusunun yeniden gündeme gelebileceğini belirtiyor.

Davanın geçmişi

Peki davada bugüne nasıl gelindi? Biri Bulgar biri Filistinli iki doktorla beş Bulgar hemşire, 1999 yılında Bingazi hastanesinde 426 çocuğa kasten AIDS virüsü bulaştırdıkları iddiasıyla tutuklanmış ve haklarında açılan davada, 2004 yılında, Bulgar doktor delil yetersizliğinden serbest bırakılırken, Filistinli doktorla beş Bulgar hemşire idam cezasına çarptırılmıştı. Ölüm cezalarının kurşuna dizilerek infaz edilmesine hükmedilmişti.

Ancak Bingazi mahkemesinin sanıklar hakkındaki idam kararı, Libya Yargıtayı tarafından bozuldu ve davanın Trablus Yüksek Ceza Mahkemesi’nde yeniden görülmesine karar verildi. İkinci mahkeme süreci boyunca sanıklar suçsuz olduklarını yineledi. Savunma, Libyalı çocuklardan alınan kan örneklerinin, sanıkların göreve başlamalarından önce virüsün bulaştığını gösterdiğini öne sürüyor.