Lavrov’dan kritik Ankara ziyareti

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik olası askeri operasyonu, Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı ve NATO'nun genişlemesi gibi kritik konuların ele alınacağı görüşmeler için Ankara’da.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasının üstünden 100 günden fazla geçerken, hava sahasının kapatılması nedeniyle Sırbistan ziyareti iptal olan Lavrov dün gece Ankara'ya geldi.

Lavrov'un bugün Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yapacağı görüşmelerin gündemindeki ana başlıklar ise sadece Ukrayna’da devam etmekte olan savaş değil.

Türkiye bir süredir Suriye'nin kuzeyine yönelik bir operasyon düzenlemeye yönelik hazırlıklarını sürdürüyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, "Güvenli bölge oluşturma kararımızın yeni bir safhasına geçiyoruz. Tel Rıfat ve Münbiç'i teröristlerden temizliyoruz" sözleri ile operasyonun hedefi de biraz daha belirgin hale gelmişti. 

Ancak söz konusu operasyon için Rusya’nın ne diyeceği ve sahada nasıl bir tavır takınacağı Ankara için kritik önemde. Türk yetkililere göre; şimdiye kadar Rusya’dan operasyona ilişkin gelen sinyallerin çok net olmadığı gözlenirken, yerel kaynaklar son günlerde Rusya’nın Suriye rejimi güçleri ile birlikte sınırdaki hareketliliğini artırdığını bildiriyor.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova ise geçen hafta yaptığı açıklamada, "Ankara'nın Suriye'de zaten sıkıntılı olan durumun tehlikeli bir şekilde kötüleşmesine yol açabilecek eylemlerden kaçınacağını umuyoruz" ifadelerini kullanmıştı.

Rusya Türkiye'nin 2019'daki Barış Pınarı Operasyonu'na karşı çıkmış ve görüşmeler sonunda taraflar arasında ateşkes karşılığında bir mutabakat muhtırası imzalanmıştı. Buna göre Rusya'nın askeri kontrolünde olan bölgelerdeki YPG (Halk Savunma Birlikleri) varlığının Türkiye sınırından 30 kilometre uzağa çekilmesi ve bu bölgelerden Türkiye'ye dönük saldırılara son verilmesi öngörülmüştü. Ancak Türkiye’den son günlerde üst makamlardan yapılan açıklamalarda Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Rusya’dan verilen sözlerin tutulmadığının altı çiziliyor.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da son kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, "Milletimizi 40 yıldan beri başına musallat olan bu terör belasından kurtaracağız. Bu konuda kimse karşımıza çıkmasın, bize engel olmaya kalkmasın'' diye konuştu.

Bu arada belkemiğini YPG'nin oluşturduğu ABD destekli SDG (Suriye Demokratik Güçleri) de Türkiye'ye karşı Suriye ordusuyla koordinasyona hazır olduklarını bildirdi. SDG ve Şam arasında Rusya arabuluculuğunda görüşmeler yürütüldüğü belirtiliyor. 

Öte yandan bölgenin diğer önemli aktörleri ABD ve İran da Türkiye’nin operasyonuna sıcak bakmıyor.

Bütün bu denklem içinde beraberinde askeri bir heyetle Ankara'ya gelen Lavrov ile yapılacak görüşmelerin Suriye operasyonu ile ilgili kısmının özellikle önemli olduğuna dikkat çekiliyor. 

Tahıl sevkiyatı diğer gündem maddesi

Lavrov’un ziyaretinin bir diğer önemli gündem maddesini Ukrayna tahılının sevkiyatı konusu oluşturuyor.

Ukrayna, dünyanın en büyük tahıl ve yemeklik sıvı yağ üreticilerinden ve ihracatçılarından biri. Artan gıda fiyatları ve çöken Ukrayna ihracatı karşısında özellikle yoksul ülkelerde kıtlık korkusu büyüyor.

Bu nedenle Odessa limanında bekleyen ve tahmini 22 milyon ton olduğu belirtilen tahıl ürününü taşıyan gemilerin mayınlarla dolu limandan çıkartılması için bir güvenli koridor açılması gündemde. Bunun için de BM (Birleşmiş Milletler) ile birlikte Türkiye de mayınların temizlenmesi ve tahıl sevkiyatının gerçekleşebilmesi için devrede.

Lavrov’un ziyareti sırasında bu konunun da ağırlıklı olarak ele alınması ve askeri yetkililerin çizdiği güvenli koridor haritaları üzerinde çalışılması bekleniyor.

Kremlin’e yakınlığı ile bilinen İzvestiya gazetesi, Rus hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberinde Moskova’nın Kiev ve Ankara ile Ukrayna’daki tahılların sevkiyatı için koridor açılması konusunda uzlaşmaya varıldığını yazmıştı.

Ancak Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasyl Bodnar dün gece yaptığı açıklamada, "Ukrayna, Türkiye ve Rusya arasında bu konu ile ilgili varılmış herhangi bir anlaşmanın henüz olmadığının altını çizmek isterim. Ukrayna’da bulunan tarım ürünleri ile ilgili kararlar tüm ilgili tarafların katılımıyla verilmelidir. Ukrayna’nın menfaatlerini dikkate almayan anlaşmalar tarafımızca reddedilecektir" ifadelerini kullandı.

Ukrayna, Rusya’nın tahıl sevkiyatı için açılacak olan koridoru bir fırsat olarak kullanmasından ve saldırılarını sürdürmesinden dolayı endişeli. Bu nedenle etkili güvenlik garantileri talep ediyor. Bu garantiler kapsamında tahıl dolu gemilere Türk Deniz Kuvvetleri’nin de eşlik etmesi söz konusu.

Bakan Akar konunun bir an önce sonuçlanmasına gayret gösterdiklerini söyleyerek, "Nasıl yapılacak, mayınlar nasıl temizlenecek, kim yapacak, koridor nasıl oluşturulacak, kim refakat edecek gibi teknik planlamalara yönelik konular üzerindeki çalışmalar devam ediyor" bilgisini paylaşmıştı.

Lavrov’un temaslarına bağlı olarak İstanbul’da bu hafta Rusya, Ukrayna ve BM temsilcileriyle tahıl için dörtlü bir zirve yapılabileceği de gelen bilgiler arasında.

NATO'nun genişlemesi

Bu arada Lavrov ile görüşmelerde NATO’nun genişlemesi ve Türkiye’nin İsveç ile Finlandiya’nın üyeliklerine karşı izlediği politikanın da etken faktörlerden biri olması bekleniyor.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal'ın NATO Genel Sekreteri Kabine Direktörü Stian Jenssen ile dün yaptıkları görüşmede İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyesi olma isteklerine ilişkin olarak, "terör örgütleri konusunda somut adımlar atılmadan ilerleme kaydedilemeyeceğinin bir kez daha altının çizildiği" belirtildi.

Ankara’da Lavrov ile yapılacak görüşmeler, bu ay sonunda Madrid’de düzenlenecek olan NATO zirvesi bağlamında Türkiye’nin pazarlık gücünü artırması açısından da önemli görülüyor.