Küba’da Castro dönemi kapandı

Diktatör Fulgencio Batista’nın Ocak ayında ülkeden kaçmasıyla Fidel Castro liderliğindeki devrim güçleri iktidara geldi. ABD Küba’nın yeni yönetimini önce tanıdı, ancak akabinde yapılan “devrimci” toprak reformundan rahatsız oldu. Başkan Dwight D. Eisenhower CIA’nin Castro’yu bir yıl içinde iktidardan düşürme ve onun yerine ABD’ye yakın bir cuntanın geçmesi planına onay verdi.

Başkan Eisenhower gıda ve tıbbi malzemeler dışında Küba’ya tüm ihracatı yasakladı ve Küba’dan şeker ithalatını durdurdu. Küba da ABD’nin ülkedeki mal varlığını kamulaştırdı ve Sovyetler Birliği ile yakınlaşmaya başladı. Fotoğrafta Fidel Castro (solda) ile mücadele arkadaşları, “La Coubre” adlı yük gemisinin patlaması sonucu ölenler için düzenlenen cenaze töreninde görülüyor.

ABD ile Küba arasındaki gerginlik tarmanıyor. Washington 3 Ocak 1961’de Havana ile diplomatik ilişkileri kesti. Nisan ayında sürgündeki Kübalılardan oluşturulmuş CIA destekli birlikler, Fidel Castro rejimini devirmek amacıyla Küba’nın Domuzlar Körfezi’ne çıktı. Ancak işgal girişimi üç gün içinde yenilgiye uğratıldı.

1960’da SSCB’nin o dönemki lideri Nikita Kruşçov, “Fidel komünist mi bilmem ama ben Fidelciyim” demişti. Sovyetler Birliği böylece ada ülkesine desteğini artırdı ve Küba’da orta menzilli füzeler konuşlandırılmasına karar verdi. Bu durum “Küba füze krizine” yol açtı. Kriz, 13 gün sonra Moskova ile Washington arasındaki gizli bir uzlaşma ile çözüldü.

Domuzlar Körfezi çıkarması ve Küba füze krizi ülkedeki devrimin Marksist-Leninist niteliğini güçlendirdi. Küba Latinamerika’da gittikçe yalnızlaşırken aynı zamanda kıtadaki devrimci hareketlere de büyük örnek oldu. Fotoğrafta Castro 1971’de Şili’nin sosyalist Devlet Başkanı Salvador Allende (sağda) tarafından kabul edilirken görülüyor.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekteri seçilen Michael Gorbaçov’un iktidara gelmesiyle açıklık ve yeniden yapılanma süreçleri başladı. Demir Perde yıkılmaya yüz tuttu, Sovyetler Birliği çöktü. Küba en önemli müttefikini kaybetti ve derin bir krize girdi. Binlerce Kübalı teknelerle Miami’ye geçmeye çalıştı. Birçok kişi Castro rejiminin sonunun geldiğini düşünüyordu.

Papa XII. Pius, 1941 yılında yayınladığı bir genelge ile Katoliklerin komünist rejimleri desteklemesini yasakladı. Bunun sonucu olarak Fidel Castro 1962’de aforoz edildi. Onlarca yıl geçti, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra yakınlaşma başladı. Papa II. Jean Paul 1996 yılında Castro’yu ziyaret etti. Castro da iki yıl sonra iade-i ziyarette bulundu . Bu da tarihî bir jest olarak kabul gördü.

ABD’nin Havana’ya 1962'de ticarî ambargo uygulama başlatmasından sonra Washington-Havana hattında çok nadir yumuşama anları yaşandı. Bunlardan biri de ABD Başkanı Jimmy Carter’ın 2002’deki ziyaretiydi. Ancak yakınlaşma girişimi başarısız kaldı.

Küba 1990’dan itibaren devrim ihraç eden ülke statüsünü kaybetti. Doğu Bloku’nun yıkılmasıyla birlikte sosyalist öğretinin Latin Amerika’da da son bulduğu görüşü yaygınlaştı. Ancak daha sonra Venezuela’da Fidel Castro’nun hayranı olan Hugo Chavez iktidara geldi. Chavez Bolivarcı Devrimin propagandasını yaptı ve Küba’ya büyük ekonomik destek sağladı.

Yaşının ilerlemesi Fidel Castro’yu iktidarı devretmeye zorladı. 2006’da iktidarı kardeşi Raul’e teslim etti. Bu, Küba’da köklü değişimlerin olmayacağının güçlü bir sinyaliydi. Eğitim ve sağlık alanlarında kaydedilen ilerlemelere rağmen, insan hakları ihlalleri, düşünce özgürlüğünün olmaması ve baskılar nedeniyle ülke büyük bir bedel ödedi.

Raul Castro ile Barack Obama 17 Aralık 2014’te dünya kamuoyunu şaşırttılar. İki lider yaptıkları açıklamalar ile diplomatik ilişkileri ve iki ülke arasında tutuklu takasını başlattıklarını bildirdiler. Obama buna ek olarak ekonomik ambargoyu gevşetti. Ancak yumuşama dönemi kısa sürdü. Trump’ın iktidara gelmesiyle ilişkiler yeniden hızlı bir biçimde kötüleşti.

Yıllarca Fidel Casto'nun öldüğü iddiaları ortaya atılmış ancak Castro bir süre sonra yine ortaya çıkmıştı. Ama bu kez gerçekti. Yine de çoğu kişi ölüm haberine inanmak istemedi. Ancak 25 Kasım 2016’da haberin Havana sokaklarında yayılmasıyla birlikte barlar ve cafeler kapılarını kapattı.

10 yıl sonra Castro kardeşlerin küçüğü Raul da hükümetten çekiliyor. Küba parlamentosunun 19 Nisan’da seçeceği kişi -60 yıldan sonra- artık Castro adı taşımıyor olacak. Şu an en güçlü aday, şimdiye dek başkan yardımcılığı görevini yürüten Miguel Diaz Canel (sağda). Ancak Küba’nın siyasi çizgisinde kısa vadede hiçbir değişiklik beklenmiyor.