290508 Arktis Bodenschätze

Kuzey Buz Denizi'ne kıyısı olan beş ülkenin bölge üzerindeki işletme haklarının görüşüldüğü toplantıdan somut bir sonuç elde edilemedi. Ülkelerin, Arktik Bölge'deki yeraltı kaynakları nedeniyle birbirine düşman kesileceği yönündeki iddialar ise yersiz çıktı.

Komşu ülkelerin dışişleri bakanları, yeraltı kaynaklarından pay sahibi olma mücadelesinin, ülkelerin barışını ve huzurunu tehdit etmemesi gerektiği üzerinde görüş birliğine vardı. Ülkelerin bölge üzerindeki işletme haklarının genişliğine ise Birleşmiş Milletler Kıta Sahanlığı Sınırlarını Belirleme Komisyonu karar verecek.

Rusya kanıt peşinde

Geçtiğimiz yıl bir Rus araştırma gemisi tarafından Arktik Bölge'de 4000 metre derinliğe dikilen Rus bayrağı mevcut tartışmaları alevlendirmiş, olayın ardından Rusya komşu ülkeler tarafından sert bir dille eleştirilmişti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergej Lawrow, ''bu olayı büyütmeye gerek yok'' dedi.

Bakan, "Bu, Everest'e çıkan Alman dağcıların, zirveye Alman bayrağı dikmesiyle aynı anlamda. Bu araştırmada, BM Kıta Sahanlığı Sınırlarını Belirleme Komisyonu'nu, kıta sahanlığımızın daha geniş olduğuna ikna etmek amacıyla bilimsel kanıtlar toplandı. Ülkelerin bölgede sahip olduğu haklara BM Komisyonu karar veriyor. O nedenle ülkelere, bizi örnek almalarını öneriyorum'' şeklinde konuştu.

ABD, BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne taraf değil

Rusya Dışişleri Bakanı Lawrow konuşmasıyla, BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin her ülke için öngördüğü 200 millik kıta sahanlığı sınırını kabul etmeyen ve bu sınırı aşan Amerika Birleşik Devletleri'ni ima ediyor.

ABD, 1982 yılında yürürlüğe giren ve her ülkenin kıta sahanlığının sınırlarını çizen BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'ni henüz imzalamadı. Sözleşmeye göre, 200 millik kıta sahanlığı sınırını genişletmek isteyen ülkeler, genişletecekleri alanın kendi anakaralarına bağlı olduğunu ispat etmek zorunda. Kuzey Buz Denizi'ne sınırı olan 5 ülke, kanıtlarını 2014 yılına kadar BM Komisyonu'na sunacak.

''Diyalog içinde olmak önemli''

Danimarka Dışişleri Bakanı Per Stig Möller, ülkeler arasında BM Kıta Sahanlığı Sınırlarını Belirleme Komisyonu'nun kararlarına saygı duyulacağı konusunda bir görüş birliğine varılmış olmasını dahi büyük bir başarı olarak nitelendirdi. Norveç Dışişleri Bakanı Gahr Store ise diyaloğun önemine değindi ve ''diyalog içinde olduğumuzu göstermek çok önemli, biz de bunu yaptık. Burada, bir karara varamayacağımız baştan belliydi. Ancak, siyasi sorunlar hakkında konuşmak da önemli'' dedi.

Beş ülke tarafından paylaşılan Arktik Bölge'de, işletme hakları hakkında kesin bir karara varılmasının birkaç yıl daha alacağı tahmin ediliyor. Bölgede, beklendiği kadar büyük miktarda yeraltı kaynağı olup olmadığı da kesin değil. İncelemelerin yürütülebilmesi için, buzulların erimesi gerekli. Kimi uzmanlar ise buzulların erise dahi bölgeden büyük miktarda yeraltı zenginliği açığa çıkmasını beklemiyor.