Kurtarıcıların İzinde…

Amerikan birlikleri Aachen kenti yakınlarında Nazi ordusuna kendi topraklarında önemli bir yenilgiyi tattırdı. Hürtgenwald ormanında 1944 Ekimi'nden 1945 Şubatı'na kadar devam eden, Almanya topraklarındaki bu en uzun savaştan kalıntılar bugün de görülebiliyor. Hürtgenwald bugün müttefik silahlı kuvvetlerinin geçtikleri yolu hatırlatan “Avrupa Özgürlük Güzergâhı”nın bir parçası konumunda.

Amerikan askerleri Köln yakınlarında tahrip olmamış haldeki Remagen tren köprüsünü 7 Mart 1945’te sürpriz bir biçimde ele geçirirler. Böylece binlerce asker bu köprü üzerinden ilk kez Ren nehrini aşar. “Remagen Mucizesi” savaş tarihine geçer. Almanların hava bombardımanı sonrasında köprü aradan 10 gün geçtikten sonra çöker. Bugün köprüden kalan yıkıntının yakınında bir barış müzesi bulunuyor.

Amerikan Ordusu yaralılarını ülkelerine sevk ederken, İngiliz askeri kuvvetlerinin ölüleri Almanya’nın toplam 15 mezarlığına defnedilir. En büyük İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealt) Savaş Mezarlığı, Hollanda sınırında, Reichswald’daki İngiltere Şeref Mezarlığı’dır. Burada yatan toplam 7 bin 654 askerden 4 bini savaş uçaklarının pilot ve mürettebatıdır, bunların çoğu da Kanadalı’dır.

Kızıl Ordu 16 Nisan 1945’te Almanya’nın doğusundaki son büyük taarruzunu başlatır. Sabah saatlerinde Seelow Tepeleri’nden Berlin’e doğru müthiş bir biçimde aralıksız ateş başlar. 900 bin Sovyet askerinin karşısında 90 bin Alman askeri bulunmaktadır. Buradaki anıtlık, İkinci Dünya Savaşı’nın Alman topraklarındaki en büyük meydan savaşına ilişkin bilgi verir ve onbinlerce can kaybını hatırlatır.

Rus ve Amerikan askerleri ilk kez 25 Nisan 1945’te Elbe nehrinin kıyısındaki Torgau’da buluşurlar. Böylelikle müttefiklerin doğu ve batı cepheleri arasındaki boşluk doldurulmuş olur. Savaşın sonu yaklaşmaktadır. Torgau’daki el sıkışma anı dünyaca ünlüdür. Torgau’da yaşanan bu olay her yıl “Elbe-Günü” olarak bir tören ile anılır ve buluşmanın evreleri de tören sırasında temsilî olarak sergilenir.

Nazi Almanyası’nın ordusu 1945 yılının 8 Mayıs’ı 9 Mayıs’a bağlayan gece yarısı Berlin-Karlshorst’a bağlı Ordu Evi’nde kayıtsız-şartsız teslim olduğuna ilişkin belgeyi imzalar. Bugün müzeye dönüştürülen bu yerin Teslim Salonu’nda İngilizce, Rusça ve Almanca olmak üzere üç dilde kaleme alınan belge sergilenmektedir.

Treptow Anıtlığı yaklaşık 100 bin metrekare üzerine yayılmakta ve üzerinde askeri bir mezarlık da bulunmakta. Bu mezarlık Berlin çevresindeki çatışmalar sırasında yaşamını yitiren Kızıl Ordu askerleri için İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda inşa edilmiştir. Askeri mezarlıkların bulunduğu yere giriş kapısında, Sovyetleri temsil eden kırmızı granitten yapılmış iki devasa bayrak bulunmakta.

Yönetimin müttefik güçlere geçmesinden sonra müttefik güçlerin üç ana temsilcisi 1945 yazında Potsdam kentindeki Cecilienhof Şatosu’nda konferans düzenledi. Avrupa’daki savaş sonrası düzenlemeleri görüşmek üzere biraraya gelen heyetleri, Josef Stalin, Harry S. Truman ve Winston Churchill temsil ettiler. Konferans sonunda Almanya’nın dört işgal bölgesine bölünmesi kararlaştırıldı.

Berlin de 1945’te dört sektöre ayrıldı. Amerikan Silahlı Kuvvetleri’nin merkezini Zehlendorf semti oluşturdu. O dönemki “Outpost Theatre” adlı sinema binası bugün Müttefikler-Müzesi’nin bir parçası. Buradaki müze, Batı-Berlin’in işgal edildiği ilk yıllardan, hava köprüsünün kurulduğu yıllara, Soğuk Savaş dönemine ve Amerikan askerlerinin 1994’de çekilmesine kadar olan dönemleri kapsıyor.

Prusya Şatosu Schönhausen, 1990 yılında her iki Alman devleti ile İkinci Dünya Savaşı’nı kazanan güçler ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği’nin sürdürdüğü “2 + 4 Görüşmeleri”ne zemin oluşturmuştu. Binanın çevresindeki tüm bir alana yerleştirilen plaketler burada İkinci Dünya Savaşı’nın nihaî olarak nasıl sonlandığına ilişkin bilgi aktarıyorlar.