Kriptoyla ödeme yasağı ne anlama geliyor?

Merkez Bankası'nın kripto parayla ödemeyi yasaklayan düzenlemesi kripto para piyasasında büyük yankı uyandırdı.

Merkez Bankası’nın 16 Nisan tarihli Resmi Gazete’de yayımladığı yönetmelikte, “Ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz” ve buna yönelik "hizmet sunulamaz” denildi.

30 Nisan’da yürürlüğe girecek olan yönetmelikte ilk defa yapılan tanımlama ile kripto varlık, “Para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak ifade edildi.

Bu tanımlamayla Merkez Bankası’nın kripto varlıkları “kabul ettiğini” belirten Bahçeşehir Üniversitesi BlockchainIST Kurucu Direktörü Bora Erdamar, "Kripto para potansiyelinin daha iyi hedefler için değerlendirilmesi gerektiğini” söyledi.

Kripto paranın kullanımına neden yasak geldi?

Kısaca, şifrelenmiş, dijital bilgi olarak var olan bir tür para biçimi olarak ifade edilen kripto paralar son yıllarda dünya çapında popüler oldu. En çok bilinen ise, fiyatı 60 bin doların üzerindeki değeriyle Bitcoin.

Özellikle son yıllarda Türkiye’deki ekonominin kötüye gitmesi küçük yatırımcıları da yeni kazanç kapıları bulmaya yöneltiyor. Döviz ve borsa üzerinden yapılan yatırımların yanı sıra kripto paralar da ilgi çeken bir araç olarak görülüyor.

Statista’nın verilerine göre, Türkiye’de kripto para sahibi olanların oranı yüzde 16 ile dünyada 4. sırada yer alıyor.

Kripto varlıklara yönelik düzenleme sinyalleri bir süredir veriliyordu. Mart ayında Anadolu Ajansı’na konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, "Kripto paralarla ilgili çok ciddi kaygılarımız var" demişti.

Merkez Bankası yönetmeliğine göre, ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri de geliştiremeyecek.

Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada, kripto varlıkların düzenleme ve denetleme mekanizmasına tabi olmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi gibi sebeplerle “telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali” olduğu vurgulandı.

"Yasak, yönetmeliği dünyadan farklılaştırıyor"

Kripto paraların en büyük sorunu, geleneksel paralara kıyasla değerlerinin sürekli bir dalgalanma halinde olması. Bu nedenle yatırımcı için riskler barındırıyor. Bunun yanında ülkelerin kontrol etmesi zor bir piyasasının olması nedeniyle de bazı ülkeler sıcak bakmıyor.

Ancak diğer taraftan da ülke sistemine entegre etmeye çalışan ülkeler de var.

Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, Ocak ayında yaptığı açıklamada, kripto paralarla ilgili yeni bir düzenleme getirmeyi düşündüklerini söylemiş; "Kripto para bir para birimi değil. Oldukça spekülatif bir varlık” demişti.

Dünyanın en büyük kripto para borsalarından Coinbase ise çarşamba günü New York özel borsasında teknoloji şirketlerinin ağırlıkta olduğu Nasdaq endeksinde işlem görmeye başladı.

DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Bora Erdamar, getirilen yönetmelikle kripto para konusunda dünyadan farklılaşıldığını söyledi.

Atılan adımla “yasak” konulduğuna vurgu yapan Bora Erdamar, “Kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılmasının bu kadar net önünün kesilmesi düşündürücü” dedi. Erdamar, “daha esnek ve yumuşak tanımlamalar yapılırsa gelecekteki büyük teknoloji değişimlerine daha iyi uyum sağlanır” değerlendirmesini yaptı.

Ancak Erdamar, konuya “temkinli yaklaşılmasına” olumlu baktığını belirterek “Küçük yatırımcıları korumakla ilgili bir önlem alınmak isteniyorsa bunun eğitim ve danışmanlıkla sağlanması gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Teknoloji Yazarı Ahmet Usta ise, yapılan düzenlemenin “olumsuz olduğu” görüşünde.

"Tüketicinin mağduriyet giderilmesi yönündeki tespitleri doğru” olduğunu belirten Usta, “Gerek Amerika’da gerek Avrupa’da gerekse de Asya’da bunları engellemek yerine geleneksel sistemin içine entegre edecek adımlar atıldığı” değerlendirmesini yaptı.

"İnovasyonun önünü kesen bir durum"

Kripto paralara karşı mesafeli olan ülkeler, merkez bankaları tarafından kendi dijital paralarını çıkaracaklarını belirtiyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Mart ayında açıkladığı “Ekonomi Reform Paketi”nde bu konuya değinmiş; “Dijital paranın ekonomik, teknolojik ve hukuki altyapısını oluşturacak adımları atıyoruz. Tüketiciyi koruyacak bir gözetim mekanizması tesis ederek, bankalarla müşterileri arasındaki ilişkileri daha şeffaf bir yapıya kavuşturuyoruz” demişti.

Hazine ve Maliye Bakanlığı da MB’nin dijital parayla ilgili alt yapının bu yıl sonuna kadar hazırlanacağını açıklamıştı.

Reuters haber ajansına konuşan Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Cemil Ertem, kripto paralara ilişkin daha fazla düzenlemeye gidileceğini, ilgili birimlerin de gerekli hazırlığı yaptığını söyledi.

Uzmanlar, düzenlemelerle getirilen yasaklamaların kripto paraları engelleyemeyeceğini, ayrıca dünyadaki gelişmelerin gerisinde kalınabileceğini söylüyor.

“Türkiye’deki insanlar kripto para alıp sistemin dışına kaçmak gibi bir düşünce” içinde olmadığını belirten Ahmet Usta, yasak yerine “kayıt altında ödemenin” önünün açılması gerektiğini söyledi.

Usta ayrıca, düzenlemenin “inovasyonun önünü kestiğine” dikkat çekti; “Büyük yapılar inşa ederek İstanbul’u finans merkezi haline getirmek değil; yenilikçi teknolojilerle, yenilikçi iş modelleriyle uyumlu düzenlemeler yaparak ve güven zemini oluşturarak bunu başarmamız mümkün” dedi.

Adnan Ağaç / İstanbul

© Deutsche Welle Türkçe