"Katil robotlar"a yasak talebi

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), insan kontrolüne tabi olmadan hedefini kendi belirleyip vuran tam otonom silah sistemlerine karşı harekete geçilmesi için çağrıda bulundu. Örgütün hazırladığı raporda, diğer sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte 2013 yılında başlatılan "Katil Robotları Durdurma" kampanyasına atıfta bulunularak, tam otonom silah sistemlerinin dünya çapında yasaklanması için gerekli adımların ivedilikle atılması gerektiğine işaret edildi.

"Katil robotlar" konusunun ilk olarak 2013 yılında BM İnsan Hakları Konseyi oturumunda gündeme alındığına ve 2014'ten bu yana Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesi (CCW) toplantılarında tartışıldığına işaret edilen raporda, şimdiye kadar bu konuda resmi açıklama yapmış 97 ülkenin gelinen noktadaki konumu ve izlediği tutum mercek altına alındı.

Raporda, ülkelerin BM Genel Kurulu gibi çeşitli platformlarda yaptıkları açıklamalar ya da CCW'de ölümcül otonom silahlarla ilgili 2014-2019 yılları arasında düzenlenen sekiz toplantıya katılımları ve bu toplantılarda sergiledikleri tutum baz alındı.

Yatırım yapan ülkeler

Çin, İsrail, Rusya, Güney Kore, Britanya ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) çeşitli otonom silah sistemlerine "güçlü" yatırım yapan ülkeler arasında yer alırken bu alanda yatırım yapan diğer ülkeler arasında Türkiye ve Avustralya'nın isimlerine yer verildi.

Ülkelerin büyük çoğunluğunun, güç kullanımıyla ilgili kararlar üzerinde insan kontrolünden yana olduğu, ancak tam otonom silahların yasaklanması çağrısında bulunan ülke sayısının 30'da kaldığı kaydedildi. Yasak çağrısı yapan ülkeler arasında Türkiye bulunmazken AB ülkeleri arasında sadece Avusturya yer aldı. Çin'in ise ölümcül otonom silahların geliştirilmesi ve üretiminin değil, sadece kullanımının yasaklanmasından yana görüş bildirdiği belirtildi.

Türkiye'nin tutumu

Raporun Türkiye ile ilgili bölümünde Türk hükümetinin müzakereleri desteklediği, ancak yasağın zamanlaması konusunda çekince belirttiği anlaşılıyor. Rapora göre Türk hükümeti Kasım 2013'te Konvansiyonel Silahlar Yüksek Akit Taraflar Toplantısı'na yönelik açıklamasında, ölümcül otonom silah sistemleri ile ilgili çok taraflı görüşmelere başlanması önerisini destekledi.

Ankara'nın Nisan 2016'da Konvansiyonel Silahlar Hükümetlerarası Ölümcül Otonom Silah Sistemleri Uzmanlar Grubu toplantısına yönelik açıklamasında ise "bu tür silah sistemlerinin var olmadığı"na işaret edilerek "varsayımsal bir konu üzerinde konuşulduğu, bu nedenle genel bir yasağın önceden ilan edilmesinin etkinliği konusunda çekince bildirildiği" görülüyor. Raporda, Türkiye'nin silah sistemleri üzerinde insanların kontrolüne ve hesap verilirliğine ihtiyaç olduğu görüşünü aktardığına da yer veriliyor.

"Otonom işlevlere sahip çeşitli silah sistemlerini geliştirdiği, ürettiği ve kullandığı" belirtilen Türkiye'nin, 2014-2019 yılları arasında "katil robotlar"la ilgili tüm CCW toplantılarına katıldığı da kaydedildi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü, güç kullanımında insan kontrolünü güvence altına alan ve insan kontrolünde olmayan silah sistemlerini yasaklayan bir uluslararası anlaşma için tüm ülkeleri müzakerelere başlamaya ve hızlı bir şekilde sonuçlandırmaya çağırdı. Örgüt, ayrıca tüm devletlere, tam otonom silahların geliştirilmesi, üretimi ve kullanımına yasak getiren ulusal yasalar çıkarmaları çağrısı yaptı.

DW/BK,JD

© Deutsche Welle Türkçe