Katar ve yerli yatırımcı borsayı uçurdu

Türkiye ekonomisindeki yüksek işsizlik ve enflasyon oranlarına karşın, Borsa İstanbul (BİST-100) rekor yükselişler yaşıyor. Bu yükselişte, küresel piyasalardaki olumlu seyir ile birlikte Katar sermayesi ve yerli yatırımcıların Borsa İstanbul ilgisi belirleyici oluyor. Öte yandan Borsa İstanbul’a yatırım yapan yabancı sermaye içinde Körfez ülkelerinin payı artarken ABD, İngiltere ve Hollanda gibi batı ülkelerinin payı ise azalıyor.

2019’da yüzde 28,8 kazandırdı

Yabancı yatırımcılar 2018’de Borsa İstanbul’da 2 milyar dolarlık hisse satışı gerçekleştirirken yılı yaklaşık yüzde 20 kayıpla kapatmışlardı. 2019'da ise 601 milyon dolarlık hisse satışı yapan yabancıların halka açık kısımdaki payı yüzde 60,08’e geriledi. Bu dönemde yabancılar Borsa İstanbul'dan çıkma eğiliminde olsa da, BİST-100 yılsonunda yatırımcısına TL bazında yüzde 28,8 kazandırdı.

Bu tablo, yerli yatırımcıların borsaya yöneldiğini de ortaya koymuş oldu. 2019 sonuna doğru küresel hisse senetlerinde yaşanan yukarı yönlü gidiş, yerli yatırımcıyı borsaya girmek konusunda cesaretlendirdi. Ayrıca son 6 ayda yapılan faiz indirimleri ve kur şoklarının azalmış olmasının da yatırımcıyı borsaya yönelttiği yorumları yapılıyor. Bu gelişmeler sonucunda, Haziran 2019’da 1 milyon 156 bin 278 olan borsadaki yerli yatırımcı sayısı 2019 sonunda 31 bin 780 artarak 1 milyon 188 bin 58’e ulaştı.

“Borsa İstanbul, 150 bini görebilir”

DW Türkçe’ye konuşan Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, TL mevduatın getirisinin düşmesi ile yerli yatırımcının da borsaya geçişinin arttığını vurguluyor. Kaya, “En son ARD Bilişim halka arzında 15 bini aşkın hesaptan alım yapıldığı görülmekte. Bu rakam, talebin yoğunluğunu göstermesi için bir gösterge olabilir” diyor.

Yunus Kaya'ya göre, ABD, Avrupa ve Çin merkez bankalarının para dağıtmaya devam etmesi nedeniyle 2020 başında ortaya çıkan ABD-İran krizi, Libya iç savaşı ve Çin'de yeni virüs gibi olaylar piyasaları etkilemedi. Küresel piyasalardaki bu süreçten Türkiye'nin de nasibini aldığını ifade eden Kaya, “BIST 100 hedefi 140-150 bin aralığında yoğunlaşıyor. Şimdilik rotayı bozacak bir gelişme öne çıkmadı diyebiliriz” diyor.

“Yerli yatırımcı katalizör oldu”

DW Türkçe’ye konuşan Ziraat Yatırım Genel Müdürü Uğur Boğday’a göre de 120 bin seviyelerinde seyreden BİST-1OO endeksinin yıl içerisinde 150 bin seviyelerini görmesi olası. Borsadaki yükselişte yerli yatırımcıların ‘katalizör’ görevi gördüğünü dile getiren Boğday, “Yerli yatırımcıların hisse piyasalarına yatırım yapmak için açtığı hesaplarda gözle görülür bir artış var” diyor.

Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin  (TSPB) açıkladığı son verilere göre pay piyasasında yatırım yapan aktif yatırımcı sayısının 2019 yıl sonu itibarıyla 489 bine ulaştığına işaret eden Boğday, “2018 yıl sonunda bu rakam 336 bindi. Bu yönelimde en büyük nedenin faizlerdeki sert düşüş olduğu söylenebilir” diye konuşuyor.

Katar sermayesinin payı yüzde 25’i aştı

Borsa İstanbul’a yerli yatırımcı ile birlikte, özellikle Körfez sermayesinin ilgisi de dikkat çekici boyutlara ulaşmış durumda. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre, Katarlı hesapların 2019 Haziran sonunda portföy büyüklükleri 16 milyar TL iken, yıl sonunda yüzde 266 artışla 58,6 milyar TL'ye ulaştı. Böylece yabancı yatırımcılar içinde 2017 sonunda yüzde 4 paya sahip olan Katarlı yatırımcıların payı 2019 sonunda yüzde 20'yi aştı.

Ocak 2020 sonunda ise bu oran yüzde 25,9 oldu. Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ait hesapların 2019 Haziran sonunda 2,2 milyar TL olan portföy büyüklükleri ise 2019 sonunda yüzde 843 yükselişle 20,8 milyar TL'ye çıktı. 2019'da ilk defa ilk 10'a giren BAE, yılsonunda yüzde 7,2'lik paya ulaştı.

“Swap anlaşması etkili oldu”

Peki özellikle Katar sermayesinin Borsa İstanbul’a olan bu ilgisinin nedeni ne?

Aktif bir dış politika yürüten Türkiye'nin farklı coğrafyalardan sermaye çekebildiğini dile getiren Ziraat Yatırım Genel Müdürü Uğur Boğday, Katar’dan BİST-100’e olan yoğun ilgiyi şu sözlerle değerlendiriyor: “Orta Doğu’da yaşanan gelişmeler karşısında Türkiye’nin gösterdiği yapıcı ve güven verici adımlar bazı yatırımcıların ilgilisini çekmiş olabilir ki yaşanan kur şokunun ardından TL varlıkların cazip olması fırsat olarak değerlendirilmiş olabilir. 2018 yılında Katar’la yapılan swap anlaşması da farkındalık yaratmış olabilir.”

“Yabancılar arasında hisse değişimi oldu”

Katar sermayesinin Borsa İstanbul’daki ağırlığını artırdığı dönemde, ABD, Birleşik Krallık ve Hollanda gibi batı sermayesini temsil eden hisselerde ise düşüş gözlemleniyor. 2019 Temmuz sonunda yüzde 30,7 payla yabancı yatırımcılar içinde son iki yılın en yüksek seviyesine ulaşan ABD'li yatırımcıların yılsonunda payları ise yüzde 25,9'ya geriledi. 2018 sonunda yüzde 7 paya sahip Lüksemburglu yatırımcıların payı da 2019 sonunda yüzde 4,9'a düştü. 2018 sonunda yüzde 8'e ulaşan Rusya ve 2017 sonunda yüzde 2 payı olan Norveç ise artık yüzde 1'in altında paylara sahip.

Alnus Yatırım’dan Yunus Kaya, Körfez sermayesinin borsadaki bu yükselişinde Mayhoola, QNB Finansbank ve QNB Finansleasing hisselerinin piyasa değerlerindeki anormal yükselişlerinin belirleyici olduğunu söylüyor. Kaya, “Sonuç olarak yabancılar arasında hisse el değişimlerinin yoğun yaşandığını, yerli yatırımcının ise yükselişle beraber borsaya yöneliminin artığını gözlemliyoruz” değerlendirmesinde bulunuyor. 

“Yabancı ilgisi düşük kaldı”

Ancak Körfez sermayesindeki ilgiye karşın, Borsa İstanbul’a olan yabancı ilgisinin yeterli düzeyde olmadığını savunanlar da var. DW Türkçe’ye konuşan Gedik Yatırım Danışmanlığı Uzman Yardımcısı Betül Asilkan, 2019 yılında yurt dışı yerleşiklerin portföy hareketlerine bakıldığında hisse senetlerinde 421 milyon dolarlık giriş yaşanırken, nette 2 milyar 700 milyon dolarlık bir yabancı portföy çıkışı olduğunu kaydediyor. Asilkan, “Piyasanın büyüklüğü ve son dönemde Borsa İstanbul’da yaşanan yükseliş göz önünde bulundurulduğunda, hisse piyasalarına 421 milyon dolarlık yabancı girişinin güçlü bir rakam olduğunu söylemek oldukça zor” diyor.

“Koronavirüs ve İdlib kritik başlıklar”

Asilkan, 2020’nin geri kalanında borsada nasıl bir seyir izlenebileceğini ise şu sözlerle anlatıyor:

“Koronavirüse ilişkin alınan tedbirler piyasaya güven vermiş durumda. Son günlerde tekrar önem kazanan İdlib konusu ise üzerinde tahmin yapmanın zor olduğu bir durum olarak karşımıza çıkıyor. İdlib’teki gelişmeler ile ABD – Türkiye – Rusya ilişkilerinin seyri TL varlıklardaki fiyatlamalar üzerinde etkili olacak. Kısa vadede bahsettiğimiz iki konu başlığının piyasalarda zaman zaman satış baskısını artırabileceğini değerlendirsek de orta vadede hisse piyasalarında olumlu seyrin korunacağı kanısındayız.”

Aram Ekin Duran / İstanbul

©Deutsche Welle Türkçe