Katar sınırdışı ederse Hamas nereye gidecek?
11 Kasım 2024
İsrail ile Hamas ve İran destekli Direniş Ekseni arasındaki savaş devam ederken gözler ABD ve İngiltere medyalarının iddiaları üzerine arabuluculuktan çekilen Katar'a çevrildi.
Reuters, "ABD'nin Katar'a, Hamas'ın ateşkes ve rehine anlaşması sağlama yönündeki son teklifi reddetmesinden bu yana örgütün Doha'daki varlığının artık kabul edilemez olduğunu söylediği" haberini geçti. İngiltere merkezli haber ajansı Reuters'ın bu haberini takiben ABD merkezli CNN de Biden yönetiminin talebi üzerine Katar'ın aylarca süren müzakerelerin başarısızlığının ardından Hamas liderliğini topraklarından çıkarmayı kabul ettiğini söyledi.
Katar'ın Avrupa Birliği ve ABD tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Hamas'ı ülkeden çıkartma yönünde karar alma ihtimali, örgütün bir sonraki adresinin neresi olacağı yönünde soru işaretlerini de doğurdu.
Gözler İran, Suriye, Lübnan, Cezayir ve Türkiye'ye çevrildi.
Katar'dan yalanlama
İddialar ve ihtimaller peşi sıra gelirken Katar da açıklama yaptı. Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macit el-Ensari Cumartesi günü yaptığı açıklamada Hamas'ın ülkeden çıkarılacağı yönündeki haberleri yalanladı. Ensari, "(Hamas'ın) Katar'daki ofisinin temel amacının bir iletişim kanalı olmak olduğunu" ifade etti ve "önceki aşamalarda ateşkesin sağlanmasına katkıda bulunduğunu" da sözlerine ekledi.
Üst düzey bir Hamas yetkilisi de AFP'ye yaptığı açıklamada örgüte Katar'dan ayrılmaları gerektiğine dair bir bilgilendirme yapılmadığını söyledi. Daha önce yine AFP'ye konuşan bir diplomatik bir kaynak ise Katar'ın arabuluculuk rolünden çekilmesi ardından Hamas'ın Doha ofisinin "artık amacına hizmet etmediğini" söylemişti.
Uluslararası Kriz Grubu'nda analist olarak çalışan Anna Jacobs, Hamas ve Katar'ın yalanlamaları göz önünde bulundurulduğunda "Hamas ofisinin kapatılması ve liderlerin Katar'dan çıkarılması pek olası değil" görüşünde.
Öne çıkan adres İran mı?
King's College London'da kıdemli bir öğretim görevlisi olan Andreas Krieg, Hamas'ın şu anda "belirsizlik" içinde olduğuna dikkat çekti. Örgütün Katar'dan çıkarılması taleplerinin artması ardından muhtemel adresin İran olacağı görüşünü dile getiren Krieg, Türkiye'nin yeni bir ev sahibi olarak lanse edildiğini ancak NATO üyesi olarak bunun uzak bir ihtimal olduğunu söyledi.
Jacobs iseDonald Trump'ın 20 Ocak'taki yemin törenine kadar Hamas yetkililerinin Doha'dan uzak duracağını söylüyor. Analiste göre bunun tek oluru ise müzakere masasının kurulması. Ancak Jacobs, Katar'ın Hamas ile olan ilişkisinin Amerikalı politika yapıcılar, özellikle de Kongre'deki Cumhuriyetçiler tarafından mercek altına alındığına da dikkat çekiyor:
"Kendilerini korumaya çalışmaları ve Trump'ın ve Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Kongre'nin saldırabileceği her türlü zafiyeti önleyici olarak ortadan kaldırmaya çalışmaları mantıklı."
Krieg de arabuluculuk sürecinin Hamas üzerinde tüm ağırlığını, tüm baskı gücünü kullanmaya istekli olduğunu göstermekle ilgili olduğuna vurgu yaptı. Katar'ın İsrail ve Hamas arasındaki kritik arabuluculuğunu askıya alması, Gazze savaşında ateşkes ve esir takası anlaşması umutlarını da suya düşürdü.
Ortadoğu'daki en büyük ABD üssüne ve Hamas'ın siyasi ofisine ev sahipliği yapan zengin Körfez ülkesi, savaşı başlatan 7 Ekim'deki Hamas saldırısından bu yana dolaylı görüşmelerde önemli bir rol oynadı.
Katar; Ukrayna, Suriye ve Afganistan'ın da bulunduğu çok sayıda uluslararası krizde arabuluculuk yapan bir ülke. Ortadoğu uzmanı Krieg de Gazze ile ilgili müzakerelerin bir arabulucuya ihtiyacı olduğunu ve bu görev için en iyi aktörün de Katar olduğuna dikkat çekti. Ancak her ne kadar sürecin bir arabulucuya ihtiyaç duysa da söz konusu görüşmelerin devam edemeyecek bir duruma geldiğini belirten Krieg, Yahya Sinvar ve İsmail Haniye'nin öldürülmesiyle Hamas'ın zayıfladığını hatırlatarak "tüm muhataplar ölmüşken bir müzakere sürecini nasıl sürebileceğinin" belirsiz olduğunu söyledi.
Nisan ayında ABD'den Katar'a uyarı yapılmıştı
ABD'li Demokrat Kongre üyesi Steny Hoyer, Nisan ayında yaptığı bir açıklamada Katar'ın Hamas'a ev sahipliği yapmayı bırakmaması halinde "Washington'ın ilişkileri gözden geçirmesi gerektiğini" söylemesi gündem olmuştu. Hoyer, Katar'ın Hamas üyelerine sığınma hakkı vermemesi ve fonların da kesilmesi gerektiğini söyleyerek "Koşullar arasında Hamas'a sağlanan fonların kesilmesi ya da Hamas liderlerine Doha'da sığınma hakkı verilmemesi de yer almalı. Katar bu baskıyı uygulamazsa ABD Katar ile ilişkilerini yeniden değerlendirmelidir" demişti.
Buna karşılık Katar, Demokrat Hoyer'in yorumlarına "yapıcı" olmadığı karşılığı verdi.
Katar, Hoyer'in söz konusu eleştirisine verdiği cevapta 2021 dönemini anımsatmıştı. 2012'de Suriye'deki iç savaş şiddetlenirken Hamas, Suriye'deki Beşar Esad yönetimine karşı çıkıyordu. Doha da bu sebeple Hamas'a ev sahipliği yapmaya başlamıştı. Ancak bu, Katar'ın tek başına uygulamaya aldığı bir karar değildi. Hamas'ın o dönemde Katar'a sığınabilmesi ABD ile koordineli bir şekilde sağlanmıştı. Katarlı yetkililer kararın dönemin ABD Başkanı Barack Obama'nın onayıyla alındığını ifade etmişti.
AFP,Reuters/BG,HS