Katalonya Özerk Bölgesi Başkanı Carles Puigdemont, İspanya'daki siyasi bölünmüşlükte önemli bir rol oynasa da bir konuda İspanyolları birleştirmeyi başardı: Diyalektik düşünmenin ustası olduğu konusunda. Puigdemont'un yaptığı konuşma Katalonya gazetelerinde bile alay konusu oldu. Puigdemont'un bağımsızlık referandumuna ilişkin açıklamalarına ilişkin olarak El Periódico gazetesinde "Bir evet, ama bir hayır, hayali bir gol” ifadesi yer aldı. Gazete, Puigdemont'un konuşmasında açık bir mesaj bulamayarak, "Evet değil, hayır değil ama aksi de değil” ifadesine yer verdi.
İspanyol-Katalan gazete Vanguardia da, Puigdemont’un açıklamalarında mantıklı bir yan bulamadı. Puigdemont, salı akşamı Katalan Parlamentosu’nda yaptığı konuşmada, Katalonya'nın bağımsız bir devlet olma hakkını kazandığını söylemiş, ancak İspanyol hükümeti ile diyaloğun sürdürülmesi için bağımsızlık ilanının askıya alınmasını istemişti. Puigdemont, Katalonya’nın bağımsızlığını ilan etmekten de kaçınmıştı. Vanguardia gazetesinde Puigdemont’un bu dönüşü için “Aslında ilan edilmeyen bir şeyin askıya alınması zor” ifadesini kullandı.
"Ayrılıkçıların çoğuna göre Puigdemont hain”
İspanyol gazetelerindeki köşe yazarları ise Puigdemont'a yönelik daha sert ifadeler kullandı. Puigdemont'un yaptığı bu konuşma ile Katalonya'nın bağımsızlık projesinden vazgeçtiği iddia edildi. El País gazetesinde, referandum "Sonucunun uygulanması askıya alma talebi, ayrılıkçıların çoğunun gözünde onu hain yaptı” ifadesi kullandı.
Puigdemont, önümüzdeki günlerde kendini köşeye sıkışmış hissedebilir. Avrupa Birliği'nin tepkisini, İspanya'nın yanı sıra ve uluslararası piyasaların ve Katalonya'da geniş bir kesimin direnişini hesaba katmayan Puigdemont, kendi sıralarında da bağımsızlık yanlısı olanların güvenini kaybetmeye başladı.
Üç seçenek ve bir siyasi intihar
Bu gelişmelerin ardından ne olacağı belirsizliğini koruyor. Katalan El Periódico gazetesi üç seçenek olduğuna işaret ediyor. Katalonya'da ayrılıkçıların birleşerek, bağımsızlığı tekrar denemeleri için erken seçimlerin yapılması seçeneklerden ilkini oluşturuyor. Diğer seçenekler ise anayasa reformu veya İskoçya ya da Quebec'te olduğu gibi yasal çerçeveye uygun bir referandum yapılması.
Gazete, dördüncü seçenek olarak "siyasi intiharı” gösteriyor.
İspanya Başbakanı Mariano Rajoy ise önümüzdeki günlere ilişkin bambaşka bir tablo ortaya koyuyor. Rajoy, Katalan hükümetinden bu “karmaşaya” son verilmesini istedi. Ayrıca Rajoy, Katalonya Özerk Bölgesi'nden "bağımsızlık ilan edilip edilmediğine resmen açıklık getirmesini” talep etti. Rajoy, Barcelona'ya beş gün süre tanıdı.
Rajoy, İspanyol Anayasası'nın 155'inci maddesinin uygulanabileceği işaretini de verdi. Bu madde, bölgesel hükümetin yetkisiz kılınmasına, Katalonya'nın özerkliğinin iptaline veya olağanüstü hal ilan edilmesine olanak sağlıyor.
"Anayasa reformu yapma zamanı geldi”
Ancak bu maddenin uygulamaya konulması olasılığı pek bulunmuyor. Muhalefetteki İspanyol Sosyalist İşçi Partisi lideri Pedro Sanchez, Rajoy'a destek veriyor ancak farklı bir çözüm öneriyor. "Anayasa reformu yapmanın zamanı geldi” diyen Sanchez, böylelikle Katalonya'nın ayrılmasının değil ama yetkilerin yeni bir şekilde dağıtılmasının söz konusu olabileceğine işaret ediyor.
Katalonya Özerk Bölgesi Başkan Yardımcısı Oriol Junqueras ise Madrid'e karşı daha sert bir tutum sergiliyor. Junqueras, Madrid eğer diyaloğ önerisini kabul etmezse, 1 Ekim'deki bağımsızlık referandumundan çıkan sonucun uygulamaya konulacağını ve bağımsızlığın ilan edileceğini açıkladı. Erken seçimlerin yapılmayacağını da sözlerine ekledi. Ancak Junqueras, referandumun siyasi açıdan ne kadar meşru olduğu sorununu gözden kaçırıyor. Zira referandumda neredeyse sadece bağımsızlık yanlılarından oluşan bir kesim, halkın yüzde 40'ı oy kullandı.
Askeri hazırlıklar
Buna rağmen, önümüzdeki günlerde yapılabilecek görüşmeler anayasa çerçevesinde bir uzlaşma ile sonuçlanabilir. Hatta belki anayasada küçük bir reform gündeme gelebilir.
Bunun yanı sıra gündeme gelen seçeneklerden biri de askeri müdahale. Hükümetin emri doğrultusunda ordu, Katalonya'ya yönelik olası askeri bir göreve karşı hazırlıklarını yapıyor. Gerçi bu görev, ülkenin alt yapısını korumakla sınırlı. Bu hazırlıklar, Madrid'in yakın bir gelecekte siyasi şiddet kullanma olasılığını göz önünde bulundurduğunu ortaya koyuyor.
El País gazetesine açıklama yapan üst düzey bir askeri yetkili şiddetin tırmanması ve güvenlik güçlerinin yetersiz kalması durumunda ordunun üzerine düşeni yapabileceğini ifade etti. Başka bir askeri yetkili ise Madrid'in emirleri doğrultusunda hareket edeceklerini dile getirdi. Bütün bu gelişmeler, ulusal düzeyde uzlaşmanın tehlikede olduğuna işaret ediyor.
Kersten Knipp
© Deutsche Welle Türkçe