Kamuya ve SGK’lılara maske dağıtımı nasıl olacak?

Türkiye'de Koronavirüs ile mücadelede uygulanan ücretsiz maske dağıtımında kamu çalışanları ve SGK’lı çalışanlar için yeni kararlar alınırken, bu kapsamdaki kişilere ve çalıştıkları işyerlerine maskelerin nasıl ulaşacağı konusu belirsizliğini koruyor.

11 Mart’ta başlayan salgının giderek ciddi boyutlara ulaşmasının ardından vatandaşlar için toplu halde bulunulan yerlerde maske kullanma zorunluluğu getirilmişti. Maske fiyatlarında yaşanan ciddi artış ve buna yönelik yükselen eleştiriler ise devleti ücretsiz maske dağıtmaya yönlendirmişti.

Eczacılar Birliği verilerine göre 10 Nisan’dan bu yana eczaneler 120 milyona yakın maske dağıtmış durumda. Dolayısıyla bir kişiye 5’er adet maske verildiği için şu ana kadar yaklaşık 24 milyon kişi maske almış görünüyor. Ancak bazı kişilere ikinci kez kod geldiği hesaplanarak, Türkiye'de maskeye ulaşan kişi sayısının 24 milyondan daha az olduğu belirtiliyor.

Nüfusu son sayıma göre 83 milyon olan Türkiye’de 20 yaşın altında 25 milyon, 65 yaş ve üzerinde ise 7 milyon 550 bin kişi bulunuyor. Bu verilere göre sokağa çıkması ‘serbest’ olan 50 milyon dolayında vatandaş var.

Cep telefonuna bir ya da iki kez kod gelen vatandaşlar olduğu gibi hiç kod gelmeyenler ya da ikametleri farklı yerde olduğu için maskesini alamayanlar da bulunuyor. Sokağa çıkma yasağı olan 65 yaş üstü ve 20 yaş altı kişiler ise baştan beri bu uygulamadan yararlanamıyor.

Kamudakiler ve SGK’lılar için yeni düzenleme

Son olarak uygulamada yaşanan bazı aksaklıklar ve özellikle de eczanelerdeki yoğunluk nedeniyle yeni bir karar alınarak, kamu çalışanları ile SGK’lı olarak çalışanlara maskelerin kurumları ve işverenleri tarafından dağıtılması kararlaştırıldı.

DW Türkçe’ye konuşan Eczacılar Birliği Başkanı Erdoğan Çolak, aslında bunun yeni bir uygulama olmadığını söylüyor. Telefonuna SMS ile kod gelen herkese eczanelerin yine maske vermeye devam edeceğini belirten Çolak, yeni uygulamanın farkını ise şöyle anlatıyor:

"Sağlık Bakanlığı ile 10 Nisan'da yaptığımız toplantıda bu düzenleme de konuşulmuştu, dolayısıyla yeni değil aslında. Eczaneler yine kendisine SMS gelenlerin talebini karşılamak durumunda, bu kişi özel sektörde ya da kamuda çalışıyor olsa bile. Bu getirilen düzenleme ise telefonuna kod ulaşmasa da eczaneye gelen vatandaşların yoğunluğunu biraz azaltmak için söylediğimiz bir uyarı.”

Eczacılar maske için gelenlerin yoğunluğu nedeniyle Koronavirüs kapma risklerinin yüksek olduğunu belirtirken, cep telefonuna kod gelmeyen ancak yine de maske almak isteyen vatandaşlarla tartışmalar yaşanabildiğini aktarıyor.

İdari izinliler ya da dönüşümlü çalışanlar ne yapacak?

Bu düzenleme henüz yeni getirildiği için uygulamasının nasıl olacağı tam anlamıyla kesinleşmiş değil. Maskeyi kamu kurumlarının Devlet Malzeme Ofisi (DMO) ve valiliklerden, işyerinde 10 kişiden fazla kişi çalıştıran işletmelerin ise bulundukları ilin ticaret odalarından ya da yine DMO aracılığıyla alması planlanıyor.

DMO tarafından geçtiğimiz günlerde yapılan duyuruyla kamu kurumlarına maske dağıtımında izlenecek başvuru esaslarını açıklanmış ve web sitesinde bir başvuru formu yayımlanmıştı.

Ancak bu yeni sistemin de kendi içinde bazı sorunlar taşıdığına dikkat çekiliyor. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Eş Genel Başkanı Aysun Gezen, DW’ye yaptığı değerlendirmede kamu kurum ve kuruluşlarına bu maskelerin nereden ve hangi yollar takip edilerek ulaştırılacağına ilişkin bir bilgiye henüz ulaşamadıklarını belirtiyor.

Gezen, özellikle idari izinli olanlar ve dönüşümlü çalışanların durumuna şu sözlerle dikkat çekiyor:

"Kamu alanında çalışmalar genelgelerle düzenlendi ve buna göre dönüşümlü çalışan ya da idari izinli olan arkadaşlar var. Dolayısıyla dönüşümlü çalışanlar için işe gidene kadar maskeyi nereden temin edeceği, nasıl maske bulacağı ayrı bir soru işareti olacak. İdari izinli olanlar da zorunlu gündelik ihtiyaçlarında kullanacakları maske için kurumlarına gitmek zorunda mı kalacak? Bu da çok ciddi bir soru işareti.”

TÜİK verilerine göre Türkiye’de şu an SGK’ya kayıtlı 22 milyon kişi bulunuyor. Kamuda çalışan kişi sayısı ise 4 milyon 569 civarında.

Eczacılara göre satış serbest kalmalı 

Peki çeşitli yöntemler denenerek sürdürülen ücretsiz maske dağıtımında herkesi memnun edebilecek bir çözüm var mı? Eczacılara göre bunun bir yolu maskenin parayla satışına getirilen yasağın kalkması olabilir.

Çolak, devletin ücretsiz maske dağıtımı uygulamasının çok yerinde olduğunu ve devam etmesi gerektiğini belirterek, “Ancak bu sürerken diğer yandan da devlet ihtiyacı olan için bir fiyat belirlesin, desin ki ‘üretici sen şu fiyattan fazlaya veremezsin, eczacı sen de şu fiyattan fazlaya satamazsın' Böylelikle maskeyi ihtiyacı olan her vatandaşa verebilirsek bu da halk sağlığı noktasında ciddi bir katkı olur” önerisini getiriyor.

Kanser ve diyabet gibi hastalıkları nedeniyle sık sık hastaneye gitmek durumunda kalan hastalar yaklaşık 10 günde bir verilen 5 adet maskenin yeterli gelmediğini belirtiyor. Bazı vatandaşlar ise ücretsiz dağıtılan maskelerin hepsinin aynı kalitede olmadığını söyleyerek, bunların kendilerini virüsten koruyup korumadığından emin olamadıklarını ifade ediyor.

Gülsen Solaker / Ankara

© Deutsche Welle Türkçe