Kafkas petrol ve doğal gazına ilgi artıyor

Karadeniz ile Hazar Denizi arasında uzanan bu verimli bölge, yukarıdan bakıldığında yüksek dağları, berrak nehirleriyle zaman kavramının olmadığı bir cennet görünümü veriyor. Daha yakından bakıldığında ise giderek pahalanan enerji kaynakları için verilen savaşın sahnesi durumunda. Yerin altında uzanan iki yeni boru hattıyla bölge, Sovyetler sonrası yaşadığı karmaşanın içinden çıkıp dünya siyaseti ve Avrupa pazarlarına ulaşmaya çalışıyor.

Açılışı Mayıs ayında yapılan dünyanın en pahalı ve uzun boru hattı olan Bakü-Tiflis-Ceyhan hattı bunlardan biri. Avrupa’nın Hazar petrolüne duyduğu ilginin giderek daha da artması, bölgede ekonomik büyüme, güvenlik ve istikrar umutlarını beraberinde getiriyor. Gürcistan hükümetine danışmanlık yapan mühendis Temuraz Gogitaşvili, Bakü-Tiflis-Ceyhan hattının önemini şöyle açıklıyor:

“Boru hattı için anlaşmayı imzaladığımızda sadece stratejik yönüne baktık. Koşullar iyi değildi. Bizim için sadece stratejik anlam taşıyor. Anlaşmayı imzaladıktan sonra ABD geldi yatırımlar arttı.“

Bölgedeki boru hatları

Modern altyapısıyla Azerbaycan, Hazar petrol ve doğal gazında öncü ülke rolü oynuyor. Bakü-Supsa, Bakü-Novorossisk ve Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hatları ve Bakü-Tiflis-Erzurum doğal gaz boru hattıyla Azerbaycan bölgedeki en büyük stratejik projelerin çıkış noktasını oluşturuyor.

İkinci boru hattı ise doğalgaz taşıyan Güney Kafkas Boru Hattı. Bu hat, Kafkaslar’ın enerji politikalarında Moskova’ya bağımlılığını sona erdirmeyi hedefliyor. Rusya geçmişte doğalgaz nakliyatındaki monopol konumunu, bölgede egemenliğini sürdürmek için bir araç olarak kullanmıştı. Bölge ülkeleriyle çıkan görüş ayrılıklarında Moskova yönetimi doğal gaz nakliyatını azaltma ya da tamamen kesme yoluna başvurabiliyordu.

Güney Kafkas Boru Hattı, Azerbaycan doğal gazını Gürcistan üzerinden Batı’ya iletmeye başladığında, şimdiye kadar bölgeye doğal gaz nakleden tek şirket olan Rus Gazprom şirketinin monopol konumu da sona erecek. Gürcistan buradan transit ücreti yerine bedava doğalgaz alacak ve büyüyen ekonomisi bundan karlı çıkacak. Anlaşmaya göre, transit doğalgazın yüzde 5’i Gürcistan’a bedavaya gelecek.

Fiyatlar dünya pazarlarının altında

Uzmanların hesaplarına göre, normal ekonomik koşullarda Gürcistan’a bedavaya gelecek yılda 1.5 milyar metreküplük doğal gaz 2020 yılına kadar tüm iç ihtiyacı karşılıyor. Tüketim bu miktarın üstüne çıkarsa da satın alınacak doğal gaz, dünya pazarlarındaki fiyatın çok altında olacak. Bu noktada, Avrupa’ya çok uygun fiyatlarda doğal gaz nakledilebileceğini vurgulayan Gogitaşvili, şöyle konuşuyor:

“Ek gaz, piyasa fiyatının altında olacak. Yani bin metreküpe 55 dolar. Bu doğal gaz boru hattı bize ticarette de avantajlar sağlayacak. Belki on yıl içinde Gürcistan’dan taşınan doğalgaz Avrupa piyasalarına ulaşacak. Güney Kafkas Doğal Gaz Hattı’ndan gelen Azeri doğalgazından daha ucuzu yok.“

Yeni AB üyeleri ilgili

Hazar doğal gazına en büyük ilgiyi, yeni AB üyesi Doğu ve Güneydoğu Avrupa ülkeleri gösteriyor. Tükettiği doğalgazın üçte birini Rus hatlarından alan ve ek kaynaklar arayışı içinde olan Almanya da Hazar doğal gazına ilgi duyduğunu açıkça belirtiyor. Avrupa’da enerji tüketimi artıyor ve mevcut hatların kapasitesi göz önüne alındığında gelecekteki talebi karşılamak için ek rotalar üzerinde çalışılıyor.

Bu çerçevede, Rus doğal gazı için Kuzey Denizi üzerinden Almanya’nın kuzeyine, İngiltere’ye kadar uzanan bir nakil hattı kurulması planlanıyor. Ancak Avrupa, bu hattın siyasi baskı aracı haline gelmesini engellemek için başka kaynaklara da ihtiyaç duyuyor. Hazar doğal gazı bu noktada önem kazanıyor. Kafkaslar’dan ve Ukrayna’dan uzmanlar, Hazar doğal gazının Orta Avrupa’ya iletilmesinde rotalar ve fiyatlar üzerinde yoğun bir şekilde çalışıyor.