Kıbrıs müzakerelerinde Cenevre umudu

Kıbrıs müzakerelerinde sorunun temelini oluşturan toprak ayarlamaları konusunda tarafların karşılıklı olarak sunduğu haritalarla yeni bir yola girdi. Çözüm çabalarının 49 yıllık tarihinde ilk kez Kıbrıslı liderler, kendi hazırladıkları yol haritalarını Birleşmiş Milletler'e sundu.

BM Genel Sekreteri adına müzakereleri yürüten arabulucu Espen Barth Eide, liderlerden teslim aldığı haritaları spekülasyonları önlemek amacıyla kasaya kilitledi. İşler yolunda gider ve görüşmeler toprak pazarlığı noktasına gelirse haritalar kasadan çıkarılacak ve masaya konulacak. Liderler böylece talep ettikleri oran ve yer isimleri üzerinde müzakerelere başlayabilecek.

Cenevre'de garantör ülkelerin de katıldığı görüşmelerde liderler, bu süreçte önce siyasi çözümün çerçevesini oluşturmayı, ardından bunun içini doldurmayı hedefliyor.

Taraflar ne istiyor?

Türk tarafının sunduğu harita, Kuzey Kıbrıs sınırları içinde yer alan yüzde 36 oranındaki toprağın yüzde 29 nokta 2'ye inmesini öngörüyor. Rumlara bırakılacak yüzde 7 toprak karşılığında Kıbrıslı Türklerin Rumlarla siyasi eşitliğini sağlayacak bazı hayati yetkilerin alınması amaçlanıyor.

Türk tarafının harita teklifi, Rauf Denktaş döneminde yürütülen müzakerelerde yapılan ve Kuzey Kıbrıs meclisince de onaylanmış "yüzde 29 artı” diye adlandırılan oranı temel alıyor.

Rumların haritası ise Türklerden yüzde 8 oranında toprak alınmasını, böylece Kuzey'de adanın yüzde 36'sını oluşturan toprağın yüzde 28 nokta 2'ye inmesini öngörüyor.

Kıbrıs sorununun çözüm denklemi, Rumlara eşit siyasi haklar karşılığında toprak verilmesi üzerine kurulu.

Uluslararası konferans başlıyor

Cenevre'deki ilerlemeye paralel olarak bugünden itibaren de garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere dışişleri bakanlarının katılımıyla uluslararası bir konferans başlıyor. Beşli konferansın gündemi Güvenlik ve Garantiler. Ada'nın garantörleri, liderlerin de katılımıyla 1960'tan bu yana yürürlükte olan garanti ve güvenlik sistemi ele almaya başlayacak.

Rum tarafı, demode olduğunu ileri sürdüğü garantörlüğün kalkmasını ve Türk askeri varlığının sona ermesini istiyor. Buna karşılık Kıbrıslı Türkler gerek kendi güvenliğini, gerekse varılacak anlaşmanın garantisini Türkiye'nin varlığında görüyor. Garantör ülkelerin katılacağı 5'li konferans bunu temel alıyor. 

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in başkanlığında düzenlenecek görüşmelerde Ada'nın garantörleri Güvenlik ve Garantiler konusunu görüşecek. Konferansta Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Yunanistan'ı Nikos Koçias, Birleşik Krallığı ise Boris Johnson temsil ediyor. Zirvenin uzayabileceği, sürpriz ilerleme sağlanırsa düzeyinin yükselebileceği belirtiliyor.

 BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, Cenevre'de devam eden Kıbrıs müzakerelerinde uzun zamandır görüşülen bazı konularda çözüme ulaşıldığını söyledi. Eide güvenlik ve garantilerin ele alınacağı, soruna yön veren tüm tarafların aynı çatı altında toplanacağı zirvenin tarihi öneme sahip olduğunu kaydetti.

© Deutsche Welle Türkçe

Selim Sayarı / Cenevre