İşsiz gençlerin son çaresi: Özel güvenlik

"Yaptığımız iş kolay bir iş değil. Ama bu kadar işsiz varken, ben şanslıyım.” 

Bu sözler özel bir güvenlik firmasında çalışan 25 yaşındaki Soner Göç’e ait. Genç adam, asgari ücrete yakın bir ücret için uzun mesai saatleri ve riskler içeren özel güvenlik sektöründe çalışan yüz binlerce gençten biri. Özel güvenlik sektöründe sürekli yeni şirketlerin açıldığını belirten Soner Göç, sektöre olan ilgiyi “Çevremde pek çok arkadaşım kendi eğitimi ile ilgili iş bulamayınca, güvenlik sektörüne kaydı” sözleri ile anlatıyor.

2,6 milyon genç işsiz var

Türkiye'de 4,4 milyon ile tarihi seviyelere çıkan işsizlik, ekonominin belki de en kırılgan tarafını oluşturuyor. Türkiye’de 15-34 yaş arasındaki genç işsiz sayısı ise son 1 yılda 326 bin artışla 2 milyon 625 bine ulaşmış durumda. Şirketler 2019’a göre 2020 yılından daha umutlu olsa da, işsizliği azaltmak için her yıl en az yüzde 5 büyümesi gereken Türkiye ekonomisinde yüzde 1-2 düzeyinde düşük büyümenin uzun yıllara yayılabileceği endişesi var. Bu da Türk ekonomisinde işsizlik sorununun kısa zamanda çözülmesinin çok zor olduğuna işaret ediyor. Ancak bir alan var ki, istihdamı azalmak yerine giderek artıyor: Özel güvenlik şirketleri…

"Gençlere cazip geliyor”

2004 yılında çıkarılan bir kanunla resmiyet kazanan özel güvenlik sektörü her geçen yıl biraz daha büyüyor. Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Denetleme Başkanlığı verilerine göre, faaliyet izni verilen 1430 özel güvenlik şirketi ve 444 özel güvenlik eğitim kurumunun bulunduğu Türkiye’de, yaklaşık 300 bin özel güvenlik elemanı görev yapıyor. Bu sayı, Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı görev yapan polis sayısı ile hemen hemen aynı. Özel güvenlik personelleri çoğunlukla asgari ücret ile çalışıyor. DW Türkçe’ye konuşan Genç İşsizler Platformu Sözcüsü Dr. Murat Kubilay, güvenlik hizmetleri alanındaki istihdamın her geçen yıl büyüdüğünü söylüyor. Pek çok eğitimli gencin kendi alanlarında iş bulamadığı için güvenlik sektörüne yöneldiğini anlatan Kubilay, "Özellikle sigorta yapılması, maaşların az da olsa düzenli yatması gibi nedenlerden dolayı, bazı riskler barındırsa da güvenlik sektörü gençler açısından cazip bir iş alanı” diye konuşuyor.

Özel güvenlikçi sayısı 300 bine yaklaştı

Bir özel güvenlik elemanı olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak, ortaokul mezunu olmak ve 1 yıl ve üstü hapis cezası almamış olmak yeterli. Bu özelliklere sahip olanların öncelikle sertifika vermeye yetkili bir özel güvenlik eğitim kurumundan eğitim almaları gerekiyor. Bu eğitim silahsız özel güvenlik görevlileri için 100 saat, silahlı olanlar için ise 120 saat olarak belirlenmiş durumda. Sonrasında Emniyet Genel Müdürlüğü’nün yılda 6 kez yaptığı sınavlardan birine girerek başarılı olmak gerekiyor. Beş yıldır özel güvenlik çalışanı olarak görev yapan 31 yaşındaki Asiye Çakır da, bu sınavı geçip sektörde iş bulanlardan biri. DW Türkçe’ye konuşan Çakır, 2 yıllık Ağız ve Diş Sağlığı bölümünden mezun olduktan sonra güvenlik sektörüne yöneldiğini anlatıyor. Kapı güvenliği olarak görev yaptığını ve işinden memnun olduğunu söyleyen Çakır, “Bu işi yapabilecek niteliklere sahip arkadaşlarıma da bu sektörde çalışmalarını tavsiye ediyorum” diyor. 

 “Pek çoğu meslek olarak görmüyor”

Özel güvenlik sektörünün parasal büyüklüğü 12 milyar TL’ye ulaşmış durumda. 2020 yılında özel güvenlik pazarının 15 milyar TL’ye ulaşması bekleniyor. Sektörün en büyük 11 şirketini ve 60 binden fazla çalışanı temsil eden Güvenlik Servisleri Organizasyon Birliği Derneği (GÜSOD) Başkanı Levent Güler, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, özel güvenlik şirketlerinin işsizliğin rekor seviyelerde olduğu 2020 yılında da 28 bin yeni istihdam yaratacağını söylüyor. Levent Güler’e göre sektörün en büyük sorunu çalışanları bu sektörde tutmak.  Özel güvenlikçi olanların pek çoğunun bu işi mesleği olarak görmediğini, çalışma koşullarının da etkisiyle küçük ücret farkları için sektör değiştirebildiklerini anlatan Güler, şöyle konuşuyor: "Mesleğimiz toplumda hak ettiği saygıyı görmüyor. Çözüm için sektördeki asgari ücretin artırılması, mesleğe özel tazminatların olması, hemşire, madenci, itfaiye gibi riskli mesleklere tanınan yıpranma payı haklarının özel güvenlik çalışanlarına da tanınması gibi bir takım yasal düzenlemeler yapılması gerekli.”

Küresel şirketler de var

Türkiye’de faaliyet gösteren özel güvenlik şirketleri arasında, yerli şirketlerin yanı sıra dünyanın tanınmış güvenlik şirketleri de yer alıyor. Dünyada 59 ülkede faaliyet gösteren İsveç merkezli Securitas’da bu şirketlerden biri. Securitas bünyesinde 2019 sonu itibariyle 20 bin özel güvenlik çalışanı bulunuyor. Şirket, 2020 yılında 2 bin ila 2 bin 500 arasında yeni istihdam sağlamayı hedefliyor. Bu da şirketin çalışan sayısında yüzde 10-12 artış anlamına geliyor. DW Türkçe’ye konuşan Securitas Türkiye Ülke Başkanı Murat Kösereisoğlu,  “Türkiye’de küçülen ya da kapanan şirketler olduğu kadar, yeni yatırımlar ve yeni başlayan işler de var. Yeni doğan yatırımların da güvenlik hizmetine ve özel güvenlik görevlisine ihtiyacı var” diyor.

2020 yılında bekledikleri büyüme hedefine paralel olarak, yeni işe alımları da artıracaklarını ifade eden Kösereisoğlu, “Öngördüğümüz istihdamın bir bölümünü ülkedeki yeni yatırımlar, diğer bir bölümünü ise yer değiştiren istihdamın oluşturduğunu söyleyebiliriz. Yani sadece yeni yatırımlar değil, var olan işletmelerde üstleneceğimiz yeni güvenlik hizmetleri sebebi ile istihdam da 2020 yılı öngörülerimize dahil edilmiş durumda” diye konuşuyor.

“Düzenli aile hayatını zorlaştırıyor”

Kösereisoğlu, güvenlik sektörünün diğer sektörlerle karşılaştırıldığında ekonomik dalgalanmalardan daha az etkilenen bir sektör olduğunu söylüyor. Buna karşın özel güvenlik çalışanlarının zor şartlarda görev yaptığını, çalışma saatlerinin de diğer işlere göre farklı olduğunu anlatan Murat Kösereisoğlu, şöyle konuşuyor: “Gece ya da tatil günlerinde çalışıyorlar. Herkesin tatil yaptığı ancak güvenliğin en yoğun olduğu yılbaşı, bayram gibi özel günler için plan yapamıyorlar. Bu da düzenli aile hayatını zorluyor.”

"Fabrikada çalışmak istemeyenler geliyor”

Adını vermek istemeyen bir özel güvenlik çalışanı da, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, sektördeki sıkıntılara dikkat çekiyor. Türkiye’de fabrikalarda çalışmak istemeyen gençler için özel güvenlik şirketlerinin ilk seçenek olduğunu söyleyen çalışan, şöyle konuşuyor: “Güvenlik görevlisi olmak için ilk girilen sınavdan başarılı olduysan, her 5 yılda bir yapılan kimlik yenileme sınavında istediğin gibi sallayabiliyorsun. Nasılsa kimlik kartları yenileniyor çünkü. Son dönemde ne olduğu belli olmayan bir sürü merdiven altı güvenlik şirketi çıktı. Onlar sertifika için eğitimlere gitmenize bile gerek kalmadan imza atmayı yeterli görüyor.”

Aram Ekin Duran

©Deutsche Welle Türkçe