Rejim kendini hapsetti

Deutsche Welle: İran'da sokaklara dökülen göstericilerin çoğu ekonomik durumdan şikayetçi. Bu insanların sokağa çıkması için başka nedenler de var mı sizce?

Paulo Casaca: Ekonomik sorunlardan şikayetle başlayan protestolar aslında hızla rejimin değişmesi, teokrasinin son bulması ve demokrasiye geçilmesi gibi başka taleplerin de dile getirildiği bir eylem hareketine evrildi.

Bu eylem hareketinin teokratik rejimin yıkılmasına neden olabileceğini düşünüyor musunuz?

Evet, kesinlikle. Rejim, kendini çıkış yolu kalmayan bir alana hapsetti. Ülke tamamen izole olmuş durumda. Muhafazakar devrim ülke içinde ve dışında başarısız oldu. Rejim ancak baskının daha da artırılması yoluyla ayakta kalabilir. Asıl soru, hükümetin Irak ya da Suriye'de olduğu gibi halktan destek görmemesine rağmen iktidarda kalıp kalamayacağı.

Göstericiler aynı zamanda kadınlar için de daha fazla hak talebinde bulunuyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kadın düşmanlığı, örneğin Suudi Arabistan'da Vahabiler'de olduğu gibi İslam'ın aşırı tutucu versiyonunun belirleyici bir özelliği. Ancak Müslüman Kardeşler ya da İran Şiiliği gibi modern İslami Hareketler de kadınlara daha fazla hak tanınmasına karşı çıkıyor. Kadın düşmanlığına karşı direniş, İslamcılığın hemen her türüne meydan okuyan bir güç. Bu, İran için de geçerli.

İran'da aşırı muhafazakarlar ABD'yi gösterileri yönlendirmekle suçluyor. Sizce Trump yönetiminin protestolarda bir rolü var mı? 

Bu, rejimin her protestolarla karşı karşıya kalışında kullandığı eski bir söylem. ABD'nin bir müdahelesi olduğu suçlaması ciddiye alınabilir bir argüman değil.

Hatta son yıllarda Batılı ülkeler İran'a karşı tavizkar bir duruş sergiledi. Barack Obama liderliğindeki ABD yönetimi bunun iyi bir örneği. Ancak Başkan Trump, "Amerika'ya ölüm" hikayesi üzerine kurulu bir rejimin ABD'nin dostu olamayacağını düşünüyor. Trump'ın  sağduyu yaklaşımının ise İran'ın gerçekliğinden uzak olanların hakim olduğu ABD içerisindeki karmaşık güç yapılarını aşması gerekiyor. ABD'nin, başkanın tweet diplomasisini gerçek politikaya dönüştürmesi ve İran'daki gösterileri tamamen desteklemesi gerekiyor. Bunun tek nedeni ABD için iyi olması değil, ayrıca gösterilerin başarılı olması İranlılar ve uluslararası toplum için önemli.

İran Cumhurbaşkanı Ruhani durumu yeniden kontrol altına almak için ne yapabilir? Mevcut durumda ılımlı sayılabilecek iktidarının en büyük kaybeden olabileceğini düşünüyor musunuz?

Cumhurbaşkanı Ruhani ve İran halkı şu anda ayrı yollara doğru ilerliyor. Ülkedeki güvenilirliğini zaten kaybettiği ve artık daha fazla baskının uygulanıp uygulanmayacağında söz sahibi olmadığı kanaatindeyim. İran devrim muhafızları Ruhani'den tamamen bağımsızlar. Muhafızların kontrolü, İran'ın dini lideri Ali Hamaney'in elinde.

Paulo Casaca, Brüksel'deki Güney Asya Demokratik Forumu'nun (SADF) kurucusu ve başkanı. İran uzmanı olarak tanınan Casaca'nın uluslarası siyaset üzerine de birçok kitabı bulunuyor.

Söyleşi: Shamil Shams

© Deutsche Welle Türkçe