İran'a son işbirliği çağrısı

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) İran’ın nükleer programını ‘derin ve artan bir endişeyle’ izlediğini hemen hemen oybirliğiyle resmileştirdi. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu yönetim kurulu bu kez, en etkili baskı aracına başvurmak istemedi. Kurumun, İran’ın tartışmalı nükleer programını konu alan rapor doğrudan New York’taki Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’ne gönderilmeyecek. Aksi takdirde Güvenlik Konseyi, İran hakkındaki yaptırımları daha da sertleştirebilecekti.

Atom Enerjisi Kurumu Güvenlik Konseyi’ni devreye sokmak yerine doğrudan Tahran yönetimine yönelerek, "gizlice nükleer silah geliştirmeye çalıştığına" dair ipuçlarına makul açıklama getirilmesini istedi. Bu ifadeye Çin ve Rusya da önceden onay verdiği için karar, Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya’nın ortak taslağı olarak hazırlanmış oldu.

"Sakladıkları birşey yoksa, bilgi versinler"

“İran’ın nihayet ‘kabul etmez’ tavrını bir yana bırakıp, nükleer programıyla ilgili tartışmalı noktalara açıklık getirilebilmesi için Atom Enerjisi Kurumu ile tam işbirliği yapmasını bekliyoruz. İran’ın saklayacak bir şeyi yoksa, rapordaki tespitler hakkında bilgi vermemesi için neden kalmaz” şeklinde konuşan Almanya’nın yönetim kurulundaki temsilcisi Rüdiger Lüdeking, IAEA kararının Pekin ve Moskova yönetimleri tarafından da desteklenmesinin Tahran üzerindeki diplomatik baskının artması anlamına geldiğini ifade etti.

IAEA yönetim kurulunun 35 üyesinden 32’si karar önerisine onay verdi. Endonezya çekimser kalırken, sadece Küba ve Ekvador karar aleyhinde oy kullandı. İran’ın uluslararası yükümlülüklerini eksiksiz ve gecikmesiz yerine getirmesi için mart ayına kadar zamanı var. Bu sürenin aşılması durumunda İran’a otomatikman ağırlaştırılmış yaptırımlar uygulanmayacak olsa da, ABD’nin Atom Enerjisi Kurumu’ndaki temsilcisi Büyükelçi Glyn Davies İran’ın nükleer programından kaynaklanan endişenin artık bütün dünya devletleri tarafından paylaşıldığı görüşünde:

“Kararı sertlikten ve ültimatom niteliğinden uzak olduğu gerekçesiyle eleştirenler, yönetim kurulundaki 35 üyeden 32’si tarafından desteklenen bir karar çıkardığımızı unutuyorlar. Bu kararın ilerleme getireceğini ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na, görevini yapabilmesi için gerekli meşruiyeti kazandıracağını tahmin ediyorum.”

"İran sabrın sınırlarını zorluyor"

“Sekiz yıldır, üç ayda bir bu konuyu görüşüyoruz. Yönetim kurulu onbir, Güvenlik Konseyi ise dört karar çıkardı. Ama sorularımıza halâ yanıt alamadık. Cevap bekliyoruz ve İran tarafının önümüzdeki dört ay zarfında bu cevapları vermesini umuyoruz” diyen Davies, İran’ın sabır sınırlarını zorladığını ve Tahran’daki siyasi yönetimin Atom Enerjisi Kurumu ile yapıcı işbirliği başlatma zamanının geldiğini kaydetti.

İran’ın Atom Enerjisi Kurumu’ndaki temsilcisi Ali Asker Sultaniye kurumun raporunu ve siyasi nedenlere dayandığını iddia ettiği kararını geri çevirdi. Sultaniye, İran’ın, uranyum zenginleştirme de dahil olmak üzere nükleer geliştirme programını kesintiye uğratmayacağını, söyledi.

© Deutsche Welle Türkçe

Jörg Paas / Ahmet Günaltay

Editör: Gezal Acer