İncirlik için 'kıran kırana'

IŞİD’le mücadelede ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerine tam destek kararı alan Türkiye’nin bu kapsamda İncirlik Üssü’nü nasıl değerlendireceğine ilişkin Ankara-Washington hattında yoğun bir ‘pazarlık süreci’ yaşanıyor. Washington’dan Ankara’ya gelen askeri heyet Türk Genelkurmay Başkanlığı’nda değerlendirmelere başladı. Ankara, İncirlik Üssü’nün askeri amaçlı kullanımı için Suriye sınırında ‘uçuşa yasak bölge’ oluşturulması şartında ısrar ediyor.

ABD Başkanı Barack Obama’nın Ulusal Güvenlik Danışmanı Susan Rice’ın “Türkiye, üslerin kullanılmasına izin verdi” açıklamasından sonra ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel de, “İncirlik, operasyonun lojistik üssü olacak” değerlendirmesi yapmış ve Ankara ile Washington’ın İncirlik konusunda anlaştığı yorumlarının yolunu açmıştı. Ancak, Ankara’dan “Henüz anlaşma yok. Müzakereler sürüyor” duyurusu yapılınca, Türkiye’nin İncirlik’i IŞİD’le mücadelede nasıl kullandıracağına ilişkin uluslararası merakın dozu arttı. Bu dozun artmasında “Amerika ile Türkiye’nin stratejik işbirliğinde sorunlar mı yaşanıyor” sorularının yayılması da etkili oldu.

“Stratejik işbirliğimizde sorun yok” diyen taraflar, İncirlik’in nasıl kullanılacağına ilişkin görüşmelerin süreceğiyle ilgili ortak açıklamalarla uluslararası kamuoyunu yatıştırdılar. Bu açıklamaların ardından da kamuoyunda ‘pazarlık’ olarak adlandırılan müzakere sürecine geçildi. Suriyeli muhaliflere verilecek eğitim ve silah desteği konusunda uzlaşma sağlayan taraflar bu kez ağırlıklı olarak İncirlik konusunu değerlendirmek için Ankara'da Genelkurmay Karargahı’nda masaya oturdu.

ABD neler istiyor?

Pentagon'dan gelen askeri heyetin Ankara'da yürüteceği müzakere süreciyle ilgili ‘somut sonuçlar’ın hafta içinde ortaya çıkması planlanıyor. ABD’nin üs talebinde İncirlik önde geliyor. ABD, mevcut durumda İncirlik üssünü istihbarat toplama ve değerlendirme mekanizması çerçevesinde kullanıyor. İncirlik’te konuşlu predator insansız hava araçları da, Irak üzerinde istihbarat topluyor.

ABD, Ankara ile yeni ‘müzakere süreci’ kapsamında işte bu uygulamanın çerçevesini genişletmeyi ve İncirlik’i IŞİD operasyonunun lojistik desteği merkezi haline dönüştürmeyi istiyor. Böylelikle, Avrupa’daki ABD Kuvvetleri’nden IŞİD operasyonuna yapılacak personel, ekipman, silah ve mühimmat transferlerinin İncirlik Üssü’nden gerçekleştirilmesi planlanıyor. Washington yönetiminin, İncirlik dışında Diyarbakır ve Batman gibi üslerden de yararlanmak istediği belirtiliyor. İncirlik ve Diyarbakır üslerinin Kobani öncelikli olmak üzere Suriye ve Irak’ın kuzeyindeki IŞİD hedeflerine yönelik bombardımanda kullanılması askeri planlamalar arasında. Batman Üssü ise silahlı insansız hava aracı operasyonları için gündemde tutuluyor. ABD, Apache tipi taarruz helikopterlerini de Türkiye'de konuşlandırmak istiyor.

Uçuşa yasak bölge olacak mı?

Peki, üsler IŞİD hedeflerine yönelik bombardımanda kullanılacak mı? Taraflar, henüz bu konuda net açıklama yapmak istemiyor. Ankara, IŞİD operasyonlarının başarılı olmasının tek koşulunun ‘uçuşa yasak bölge’ oluşturulması düşüncesinde ısrar ediyor ve bu düşünceyi Amerika’yla müzakere masasında da ‘pazarlık koşulu’ olarak gündeme getiriyor. Suriyeli muhaliflerin Türkiye’de eğitilmesi konusunda Amerika’yla anlaşarak IŞİD operasyonlarıyla asıl hedefin ‘Suriye rejimi’ olduğu konusunda uluslararası koalisyondaki ‘pazarlık gücünü’ artıran Ankara’nın uçuşa yasak bölge konusunda nasıl bir ilerleme sağlayacağı da merak ediliyor.

Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi Başkanı Sinan Ülgen, ABD ile gelinen müzakere noktasını Deutsche Welle’ye değerlendirirken, “Ankara ve Washington, eninde sonunda anlaşacak ve bu da biraz zaman alacak” diyor. ABD'de 5 Kasım’da ara seçimler olduğunu hatırlatan Ülgen, Obama’nın o zamana kadar karar vermesinin güç olabileceği tahmininde bulunuyor. “Obama yönetiminin eli 5 Kasım’dan sonra daha rahatlar. Uçuşa yasak bölge konusundaki karar da sonrasında gelebilir” diyen Ülgen, Türkiye’nin beklentilerinin önümüzdeki dönemde ABD'nin iç siyasi dinamiklerine paralel ilerleyebileceği değerlendirmesini yapıyor.

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Amerika Merkezi Başkanı Mehmet Yegin de Deutsche Welle'ye “ABD ile Türkiye nasıl anlaşabilir?” sorusunu yanıtlarken “Durum çok karışık. Anlaşma olabilir de, olmayabilir de” diyor. Sürecin ‘sürprizlerle dolu’ olduğunu bugüne kadar yaşananlardan görüldüğünü belirten Yegin, Suriyeli muhaliflerin eğitimi konusunun bile kamuoyunda ‘net anlaşılmadığından’ yakınıyor. Bu süreçte çelişkili açıklamalar yapılmaması gerektiğini anlatan Yegin, “Oysa ki çelişkili ve karışık açıklamalar gördük. Tarafların tutumu ya net değil ya da sürekli değişiyor. Son müzakere sürecinden de sürpriz sonuçlar çıkabilir” diye konuşuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü / Ankara