060911 Kambodscha H&M Arbeitsbedingungen

Kocaman bir salonda binlerce kişi dikiş makinelerinin başında harıl harıl çalışıyor. İçerisi havasız, dar ve sıcak. Çalışanların mola yapıp temiz havaya çıkma imkânı neredeyse hiç yok. Zira haftanın 6 günü, günde 10-12 saat çalışmak zorundalar. Böyle bir ortamda çalışan Kamboçyalı işçiler, Batılı moda zincirleri için seri bir biçimde tişört, elbise ve pantolon üretiyor. Bu işçilerin çalışma koşulları bazen daha da vahimleşebiliyor. Tıpkı 19 yaşındaki bu işçi kadının kısa bir süre önce yaşadıkları gibi. İşçi ‘'Bir anda el ve ayak parmaklarım buz gibi oldu, böyle kimyasal kötü bir koku geldi burnuma. Ama tam olarak ne olduğunu çıkaramadım. Daha sonra etrafta bazı arkadaşların nasıl birbiri ardına bayıldığını gördüm.  Ben de el ve ayak parmaklarımı hareket ettiremiyordum’’ diye konuşuyor.

''Kimse görmesin diye kapıları kapattılar''

Ağustos ayının son haftasında Kamboçya'daki bu tekstil fabrikasında çalışan yaklaşık 300 kişi, aynı semptomlarla hastaneye kaldırıldı. İsveçli moda zinciri H&M’in tedarikçisi Çinli bir tekstil firması için çalışan 4 bin 600 işçiden bir başkası da yaşadıklarını şöyle anlatıyor: ‘’Ben bayılmadım ama arkadaşlarım bir anda güçten düşüp yere yığıldı. Sonra Çinliler kimse görmesin diye kapıları kapattı. Ama havasızlıktan daha da fazla kişi yere yığılmaya başladı.’’

Bu kadınların saat ücreti yaklaşık 30 cent. Yani ayda toplam sadece 61 dolar kazanıyorlar.  Akşamları bambu dallarından yapılmış kulübelerde 3’er ya da 4’er kişi konaklıyor ve yerde yatıyorlar. Yemeklere genelde bir porsiyon pilavdan başka bir şey dahil olmuyor.

Asya’nın bir başka köşesi Singapur’da  ise H&M  firması  Güneydoğu Asya’daki ilk mağazasını açıyor. Meraklı binlerce müşteri,  mağazanın önünde sıraya girmiş bekliyor. Mağazada asılı olan tişört ve elbiselerin hepsi Kamboçya’daki fabrikadan geliyor. Alış veriş yapmayı başarmış olanlar ise markanın, hem moda tarzından hem de uygun fiyatlarından etkilenmiş biçimde dışarı çıkıyor. Bir kadın ‘’H&M'i seviyoruz. Her şey çok güzel ve çok ucuz’’ diye sevincini dile getirirken, genç bir erkek de

‘’Neden bu kadar ucuz olduğunu bilmiyorum ama bu fiyatlara arz ediyorlarsa benim için hiç sorun yok’’ diye konuşuyor.

H&M'den savunma

H&M firması, resmi olarak istismara, çocuk işçiliğine ve çevreyi kirletmeye karşı bir tutum sergiliyor. Ama markanın bu kadar ilgi görmesinin en önemli nedeni uygun fiyatları.

Firmanın Asya Sorumlusu Leks Kayzer, Çinli yan sanayi firmasındaki işçilerin kötü çalışma koşullarına ilişkin yöneltilen soruyu şöyle yanıtlıyor: ‘'Birlikte çalıştığımız firmalar, üretim yaptıkları ülkenin kural ve yasalarına uyuyorlar. Ama orada bir aksilik olur, böyle sorunlar yaşanırsa, biz hemen peşine düşüp soruşturuyoruz."

H&M, ağustos sonunda yaptığı son açıklamada Kamboçya’daki tekstil fabrikasında yaşananların nedenlerini esaslı bir şekilde araştıracağını duyurdu. Ancak şimdiye kadar çalışanların neden bayıldıklarına dair hiçbir bilgi açıklanmadı. 

Puma da benzer suçlamalara maruz kalmıştı

Geçtiğimiz haziran ayında da yine Kamboçya'da Alman spor giyim markası Puma’nın tedarikçisinin yüzlerce çalışanı, mide bulantısı ve baş dönmesi gibi şikayetler nedeniyle hastaneye başvurmuştu . Puma firması da uzun çalışma saatleri ve sağlık koşullarının ihlâliyle suçlanmıştı.

Tekstil endüstrisi, Kamboçya’nın en önemli sektörlerden biri. Yaklaşık 15 milyon nüfuslu ülkede çoğu kadın olmak üzere 300 binden fazla insan bu sektörde çalışıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Carsten Vick / Çeviren: Başak Demir

Editör: Beklan Kulaksızoğlu