Güneydoğu'daki oylar ne anlama geliyor?

Anayasa değişikliklerine ilişkin referandumda Güneydoğu illerinde ‘Evet' ve ‘Hayır' oylarında büyük  farklar ortaya çıktı. Güneydoğu'da Suriye'ye sınır olan Kilis ve Gaziantep yüzde 60'ın üzerinde, Şanlıurfa ise yüzde 70 oy oranıyla ‘Evet' derken, HDP'nin güçlü olduğu, son dönemlerde çatışmaların arttığı ve belediye başkanlarının görevden alındığı kayyum atanan Diyarbakır'da yüzde 67, Batman'da yüzde 63'ün üzerinde ‘Hayır' oyu çıktı. Mardin, Van ve Siirte'te de ‘Hayır' oyları ‘Evet' oylarından fazla çıktı.

AKP de HDP de bölgede başarı sağladıkları görüşünde. AKP'li Yasin Aktay'a göre AKP bölgedeki oy oranını arttırdı, HDP'li Erol Dora'ya göre ise HDP hala bölgedeki en büyük güç. Güneydoğu illerinden çıkan sonuçları AKP ve HDP milletvekilleri DW Türkçe'ye değerlendirdi.

Yasin Aktay: Kürt seçmen özgür iradesiyle karar verdi

AKP Genel Başkan Yardımcısı Siirt milletvekili Yasin Aktay Güneydoğu'da sandıktan çıkan sonuçtan memnun. Bölgede beş seçim kampanyasında bulunduğunu söyleyen Aktay, "Son zamanlarda terör örgütüne yönelik düzenlenen operasyonlar, PKK tehdidinin azalmasını sağladı. Dolayısıyla seçmenler tehdit azaldıkta özgür iradeleriye karar vermeye yöneldi" görüşünü dile getirdi.

"Daha önceki seçimlerde HDP'nin seçim kampanyasını PKK'nın yürüttüğünü" savunan Aktay, "Silahıyla gelip insanları kaçırıyor, mektuplar gönderiyorlardı. Bu referandumda ise PKK'nın bunu kullanma şansı azaldı. Tamamen kullanmadı değil, çok etkili kullanamadı. Kürt seçmeni de özgür iradesiyle karar verme noktasına geldi” dedi.

Aktay: AKP ‘Hayır' illerinde bile oy arınını artırdı

Diyarbakır, Siirt, Mardin ve Batman'da ‘Hayır' oyları fazla çıkmasına rağmen AKP'nin önceki seçimlere oranla oy oranını artırdığını söyleyen Aktay, "Örneğin Şırnak'ta AKP'nin daha önce aldığı oy oranı 11, bu seçimde ise yüzde 28'lik ‘Evet' oyu söz konusu. Hakkari'de daha önce yüzde 12 oy almış AKP, bu seçimde ‘Evet' oy oranı yüzde 32. Siirt'te daha önceki oy oranı yüzde 36 şimdi ise yüzde 48, Diyarbakır'da 1 Kasım'da AKP yüzde 21 oranında oy almışken şimdi yüzde 32 oranında ‘Evet' oyu çıktı sandıktan” diye konuştu.

Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'nin referandum için Türkiye'ye gönderdiği 23 kişilik heyette yer alan Alman Sol Parti milletvekili Andrej Hunko'nun, Diyarbakır ve Mardin'deki seçim gözlem çalışmalarının polis tarafından engellendiği yönündeki açıklamasını sorduğumuz Yasin Aktay bu açıklamaya tepki gösterdi. Aktay şöyle konuştu:

"O parlamenterlerin iyi niyetli olduğuna inanmıyorum. Baştan itibaren tavırları ‘Hayır' cephesinden yanaydı. Bu parlamenterler HDP'yi, PKK'yı destekleyen insanlar ne yazık ki. Türkiye terörden bu kadar muzdaripken binlerce insan terörden mağdur olmuş insanların derdini görmeden gelip PKK terör örgütünün adeta sözcülüğünü yapıyor olmaları dolayısıyla aslında ciddi anlamda terör suçu işliyorlar. Teröre destek ve yataklık suçu işlemiş oluyorlar. Parlamenter oldukları için tutuklanmamışlardır. Yoksa yaptıkları işler teröre destek mahiyetinde işler olmuştur.  Baştan itibaren niyetlerinin temiz olmadığını düşünüyoruz.”

HDP'li Dora: HDP bölgede en büyük güç

Referandum kampanyası sürecinin adil geçmediğini, bölgede büyük oranda oy potansiyeline sahip HDP'nin 13 milletvekilinin tutuklandığını söyleyen HDP Mardin milletvekili Erol Dora da "Biz vatandaşlara anayasanın içerik olarak neleri beraberinde getireceği konusunda bilgi bile veremedik. Muhalif medya kapandı, bize insanları bilgilendirme şansı tanınmadı” dedi.

Buna rağmen Diyarbakır, Mardin, Batman gibi bazı kentlerde sandıktan açık ara ile ‘Hayır' oylarının çıktığını söyleyen Dora, referandum sonuçlarının Güneydoğu'da en güçlü partinin HDP olduğunu ortaya koyduğu görüşünde. ‘Hayır' oylarının vatandaşların bölgede uygulanan politikaları benimsemediğini gösterdiğini belirten Dora, "Bölgede yürütülen operasyonlar, güvenlikçi politikalardan dolayı insanların huzuru kalmadı. Ayrıca Güneydoğu'da ekonomik açıdan büyük sıkıntı yaşanıyor. ‘Hayır' oylarının bununla da bağlantısı var” şeklinde konuştu. 

Dora: Bölgede ekonomik sıkıntılar yaşanıyor

Bölgede OHAL ilan edilmesinin ardından düzenlenen operasyonlar nedeniyle özellikle yerel turizmin ciddi anlamda zarar gördüğünü söyleyen Dora, "Örneğin Mardin özellikle barış sürecinde yükselen bir değerdi. Buradaki tarihi manastırlar, camiler Süryanilere ait kiliseler dini turizm açısından çok önemliydi. Büyük miktarda yerli turist de çekmekteydi. Güvenlikçi politikalar tekrar devreye girdikten sonra bölgedeki çatışmaların da etkisiyle huzur kalmadığından insanlar artık Mardin'e gelmiyor. Hem turizm açısından sorun yaşanıyor, hem bölgede esnaf iş yapamıyor, oteller boş” dedi.

Dora bölgede vatandaşların ‘hayır' oylarıyla operasyonların sona ermesi, barış sürecine dönülmesi yönünde mesaj verdiğini belirtti.  Dora bir an önce barış sürecine dönülmesi gerektiğini kaydederek "Umarım çıkan sonuçlar hükümeti temkinli olmaya iter ve sonuçlara kafa yorar. Türkiye'nin ihtiyacı olan sivil, demokratik anayasadır” diye sözlerini sürdürdü.

Acar: AKP-MHP işbirliği Kürtleri tedirgin etti

Birecik Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Müslüm Acar ise Güneydoğu'da bu seçimlerde birçok ilde çıkan ‘Hayır' oylarının seçmenlerin önemli bir mesajı anlamına geldiği görüşünde. Acar, "Seçmenler Kürt meselesinin savaşla, OHAL'le, ekonomik yatırımlarla çözülmeyeceğine eminler. Kürt meselesi siyasi bir sorun. Dolayısıyla bu mesele çözülmeden Kürtler çok rahat etmeyecekler” görüşünde. Referandum sürecinde AKP'nin MHP ile güç birliği yapmasının Güneydoğu'daki Kürt seçmenleri tedirgin ettiğini savunan Acar, "Buradan Kürt meselesinin çözümüne dair bir çözüm çıkmayacağını düşündü seçmenler. Kendilerini güvende hissetmediler. Dolayısıyla etnik kimliklerini ön plana çıkararak oy kullandılar” değerlendirmesini yaptı.

OHAL'in, alınanan güvenlik önlemleri ve çatışma sürecinin bölgeyi ekonomik olarak da olumsuz etkilediğini söyleyen Acar sözlerini şöyle sürdürdü: "Bölgede yeniden demokratik çözüm sürece evrilebileceği umudunu taşımak istiyoruz. Bu mesele savaşla, ekonomik önlemlerle çözülemeyecek. Devletin şapkasını önüne koyup başta insan hakları başta olmak üzere yeniden demokratik bir anayasaya, Kürtlerin etnik ve kültürel haklarının verilmesine kafa yorması gerektiğini düşünüyorum.”

© Deutsche Welle Türkçe

Hülya Topcu