"Soykırıma yardım" davasında gözler Adalet Divanı'nda
30 Nisan 2024
Nikaragua'nın Uluslararası Adalet Divanı önünde Gazze'de "soykırıma yardım" suçlamasıyla Almanya aleyhine açtığı davada bugün ihtiyati tedbirlere ilişkin karar açıklanacak.
İsrail'e yapılan silah sevkiyatının Gazze Şeridi'nde "soykırım yapılmasına"a yardım ettiği savunan Nikaragua, Almanya'nın geçen yıl İsrail'e 326,5 milyon euro değerinde, yani bir önceki yıla göre on kat fazla silah ihracatına onay verdiğini belirtiyor.
Nikaragua ayrıca Almanya'yı, İsrail'in BM Filistin Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) çalışanlarına yönelttiği suçlamalar nedeniyle kuruluşa yardımları askıya aldığı için eleştiriyor. Yardım kuruluşu çalışanlarının 7 Ekim'deki katliamlara karıştığı ve Hamas'ın da yardım kuruluşuna sızdığı iddia edilmişti. 12 UNRWA çalışanının Hamas'ın İsrail'e düzenlediği saldırılara karıştığına yönelik iddialar nedeniyle kuruluşa en fazla bağış yapan Almanya, ABD, İngiltere ve İsveç gibi donörler bu bağışları durdurma kararı almıştı. Almanya geçen hafta, yardımları yeniden başlatacağını açıklamıştı. Bu kararda eski Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna liderliğinde Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan bir grubun hazırladığı raporda yer alan tavsiyeler etkili oldu. Rapora göre, tarafsızlık ilkesine saygı da dahil olmak üzere UNRWA'nın kilit alanlarında iyileştirmeler yapılması gerekiyor.
Almanya'nın savunması
Nikaragua davayla ilgili olarak acil bir başvuruda bulunmuş ve yargıçlardan Almanya'nın İsrail'e silah sevkiyatını durdurması için mahkemeden ihtiyati tedbir kararı almasını talep etmişti.
Almanya yaklaşık dört hafta önce Lahey Adalet Divanı'nda yapılan duruşmada suçlamaların asılsız olduğunu beyan etmişti. Almanya'nın hukuki temsilcisi Tania von Uslar-Gleichen, "Bu suçlamaların hiçbirinin hukuki ya da fiili dayanağı yoktur" ifadelerini kullandı. Tania von Uslar-Gleichen Almanya'nın ne Soykırım Sözleşmesini ne de uluslararası hukuku ihlal ettiğini belirtti.
Almanya ihraç edilen savunma malzemelerinin yüzde 98'inin savaş silahı değil, miğfer veya koruyucu yelek gibi ekipman olduğunu belirtiyor. Ayrıca askıya alınan insani yardımlarla ilgili olarak da Almanya, Filistin toprakları için hala en büyük donör ülkelerden biri olduğunu kaydediyor.
Neden Nikaragua dava etti?
Orta Amerika ülkesi Nikaragua Soykırım Sözleşmesi'ne taraf olan ülkelerden biri ve imzacı devletler soykırımı önlemek için bütün olanaklarını seferber etmeyi taahhüt ediyor. Buna göre bir devletin sözleşmenin maddelerini ihlal etmiş olması durumunda, sözleşmeye taraf herhangi bir devlet, ihlal eden devlet aleyhine dava açabiliyor.
İsrail'in en yakın müttefiklerinden biri olan Almanya BM mahkemesinin yargı yetkisini tanıyor. Örneğin İsrail'in en büyük silah tedarikçisi ve aynı zamanda yakın bir müttefiki olan ABD, mahkemeyi tanımıyor ve bu nedenle dava edilemiyor.
Dolayısıyla BM'nin kabul ettiği Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, üçüncü ülkelerin İsrail'in müttefikleri üzerinde siyasi baskı kurması için bir araç olarak da görülüyor.
İlk dava değil
Geçen yıl Aralık ayında Güney Afrika hükümeti de, Divan'a giderek İsrail'e Gazze'de soykırım suçlaması yöneltmişti. Divan, Ocak ayı sonunda İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki operasyonlarında soykırımın işlenmesine karşı tüm önlemleri alarak, Filistin halkını koruması ve insani yardımların bölgeye ulaşmasını mümkün kılmasına hükmetmişti. Güney Afrika'nın İsrail'in Filistinlilerin sığındığı son nokta olan Refah'a operasyon düzenlemesine karşı verdiği dilekçe ise reddedilmişti.
Yargıçlar ne karar verebilir?
Divan yargıçları iddialar doğrulanmadığı gerekçesiyle davayı reddedebilir ya da mahkemenin bu konuda yetkili olmadığına karar verebilir. Nikaragua'nın Almanya ile olan anlaşmazlığı çözmeye çalışmadığı belirtiliyor. Zira BM mahkemesinin devreye girebilmesi için öncesinde anlaşmazlığın çözülmesi girişiminde bulunulması gerekiyor. Ancak yargıçların İsrail'e yönelik soykırım iddiaları netleşene kadar Almanya'ya silah tedarikinin durdurulması yönünde karar vermesi de ihtimal dahilinde. Adalet Divanı kararları bağlayıcı. Mahkemenin bu kararları uygulama yetkisi olmasa da siyasi baskının artmasına vesile olabiliyor.
İsrail bu davada taraf olmasa da daha önce yaptığı açıklamalarda soykırım iddialarını reddetmişti. İsrail, Hamas'ın 7 Ekim'de düzenlediği terör saldırılarının ardından meşru müdafaa hakkını kullandığını belirtiyor. Hamas’ın 7 Ekim saldırılarında İsrail'in verdiği bilgilere göre yaklaşık bin 200 kişi öldürüldü, 250 kişi rehin alındı. İsrail'in 'Hamas'ı yok etmek amacıyla' bu saldırıların ardından Gazze'ye başlattığı operasyonlarda Hamas kontrolündeki sağlık yetkililerine göre, yaklaşık 34 bin 500 kişi öldürüldü.
dpa, DW / SSB, HT