Fırtına Operasyonu 10 yaşında

85 saat sonra herşey bitmişti. Hırvat birlikleri Sırplar’ın ilan ettiği Krajina Cumhuriyetinin kontrolünü ele geçirdi. Knin şehrinde 4 Ağustos’ta sabah 5’te başlayan füze saldırısı, Ağustos’un 7sinde akşam saat 6’da bitti. Zagreb, “fırtına” operasyonunun sona erdiğini açıkladı. Bu 4 yıldır süren Hırvatistan savaşının sona erdiği anlamına geliyordu.

“Fırtına” operasyonu Hırvatlar için mütecaviz Sırplara karşı büyük bir zaferdi, Sırplar içinse etnik temizlik. Hırvat insan hakları savunucusu Zarko Puhovski, iki tarafın da haklı olduğu görüşünde.

Puhovski, Hırvatlar’ın başarılı bir askeri operasyon düzenlediğini, ancak operasyondan sonra birçok suç işlendiği konusunda da şüphe olmadığını söylüyor.

En az 200 bin Sırp Krajina’yı terk etti. Bunun yarısı kadar Sırp da Hırvat bölgelerinden savaş sırasında sürüldü veya kaçmaya zorlandı. Hırvat hükümeti bugün 150 bin Sırp kökenlinin geri döndüğünü hesap ediyor. Ancak Sırp göçmenlerin dernekleri ise sadece yarısının geri döndüğüne inanıyor.

Hırvatlar sürgün edildi

Sırp tarafının kabul etmek istemediğiyse 1991 yılındaki savaşın başlamasından önce sırp tarafının egemenliğindeki bölgelerden 170 binden fazla Hırvatın sürüldüğü. “Fırtına” operasyonu ve izleyen günlerde sivillere karşı işlenen suçlar hakkında iki tarafın verdiği rakamlar ise birbirine karışıyor. Bilinen tek şey iki tarafta da talan ve tahrip olaylarının yaşandığı. Ancak bu suçlar nedeniyle bir yıldan fazla zamandır iki Hırvat general Lahey’deki Birleşmiş Milletler Eski Yugoslavya Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi’nde yargılanıyor. Savcılık sadece onları değil, Hırvatistan’ın o zmanki genel kurmay başkanı Franjo Tucman’ı da suçluyor. Ancak Tucman dava başlamadan vefat etti.

Lahey’deki davada sadece Krayina Sırplarının bütün yöneticileri değil, aynı zamanda Sırbistan’ın ve Yugoslavya’nın eski Cumhurbaşkanı Slobodan Miloseviç de yargılanıyor. Alman Diplomat Geert Ahrens yargılamayı haklı buluyor.

Ahrens, Hırvatların yaşadığı bölgede bir karışıklık olduğunu ve Belgrad’daki Sırp tarafının da bunu desteklediğini söylüyor. Ahrens’e göre eğer böyle olmasaydı, bu olayları kontrol edebilir ve mantıklı bir çözüm bulabilirlerdi. Çünkü Tucman yönetimi kendi zayıflıkları nedeniyle mantıklı bir çözüme hazırdı.

Sırplar direnemedi

Aslında 1994 yılı sonu, 1995 yılı başlarında diplomatik bir çözüm sağlamayı amaçlayan diplomatik girişimler oldu ama sonuçsuz kaldı. Ağustos 1995’te Hırvat birlikleri Birleşmiş Milletler’in koruması altındaki Krajina’ya girdiğinde büyük bir tepkiyle karşılaşmadılar. Bosnalı Hırvatlar da Krajina’yı kuşattılar. Sırp birlikleri ve göçmenler için Bosna sırp bölgelerine kaçabilecekleri iki koridor bırakıldı.

Hırvatistan Ağustos 1995’de Krajina Sırp Cumhuriyeti’ni haritadan silmeseydi, Aralık ayında Bosna-Hersek savaşını sona erdiren Dayton Anlaşması imzalanamazdı. Öte yandan Sırpların Krajina’daki uzlaşmaz tutumu olmasaydı, binlerce Sırp kökenlinin yerinden edilmesi gerekmezdi. Herhalükarda diplomatlar ve uzmanlar Zagreb’in on yıl önce yaşanan savaş suçlarının sorumlularını yargılaması ve göçmenlerin geri dönmesini sağlaması konusunda hemfikir.