Esenyurt: Türkiye'de suç oranlarında artış
31 Temmuz 2023
Esenyurt'ta basılan TEKEL bayisinde iki kişinin öldürüldüğü silahlı saldırı, Türkiye'deki suç oranlarını gündeme getirdi. Adalet Bakanlığı'nın 2022 yılına ilişkin Adalet İstatistikleri'ne göre, Türkiye'de hem soruşturma hem şüpheli hem de dava sayısında artış var. Veriler, soruşturma dosyalarının 2022'de bir önceki yıla göre artış kaydederek 10 milyonu aştığını, şüpheli sayısının ise 12 milyonu bulduğunu gösteriyor. Ceza mahkemelerinde açılan davalar arasında geçen yıl en fazla artış dolandırıcılık, çocukların cinsel istismarı ve hırsızlık suç türlerinde oldu. Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun'a muhalefet suçundan ise 228 bin kişi soruşturma geçirdi.
İstatistiklere göre 2014 yılında 6,9 milyon olan soruşturma sayısı, 2022'de 10 milyon 599 bine yükseldi. Bunların yarısı 2021 yılından devredilirken 2022'de yeni açılan dosya sayısı 5 milyon 302 bin oldu.
Soruşturma dosyalarındaki şüpheli sayısı ise 12 milyon 688 bin olarak kayıtlara geçti. Bu dosyalar içindeki suç sayısı ise 21 milyon 743 bin olarak tespit edildi. Bu dosyalardaki yabancı uyruklu şüpheli sayısı 411 bin 510. Toplam mağdur-müşteki kişi sayısı ise 8 milyon 773 bini aştı. 2021'de ise soruşturma sayısı 9 milyon 857 bindi. Geçen yıl savcılıkların sonuçlandırdığı dosyalardan 2 milyon 872 binine (yüzde 50,4) takipsizlik kararı verilirken 1 milyon 328 bin soruşturma dosyası (yüzde 35,9'u) ise davaya dönüştü.
Ateşli Silahlar Kanunu'na muhalefet suçlarında artış
Türk Ceza Kanunu dışındaki özel kanunlar kapsamında işlem yapılan suçlarda ise ilk sırayı 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun'a muhalefet suçu oluşturdu. Bu suçtan geçen yıl 204 bin 813 dosyada 228 bin 733 kişi şüpheli tespit edildi. Karara bağlanan 68 bin davada ise 35 bin 295 kişi suçtan mahkûm oldu.
Koronavirüs pandemisinin henüz tam olarak başlamadığı 2019'da savcılıklar, bu suçtan 2019'da 94 bin soruşturmada işlem yapmıştı. Açılan dava sayısı ise 60 bin 764'tü.
En çok soruşturma mal varlığına karşı suçlarda
Soruşturma dosyaları arasında en çok suç iddiası mal varlığına karşı işlenen suçlarda (hırsızlık, yağma, mala zarar verme vs.) oldu. Geçen yıl bu suçtan 5 milyon 846 bin kişi şüpheli kayıtlara geçti. Tehdit ve şantaj suçlarını içeren hürriyete karşı suçlardan ise 2 milyon 355 bin kişi hakkında şüpheli işlemi yapıldı. Vücut dokunulmazlığına karşı suçlarda (yaralama, eziyet vs.) da geçen yıl bir milyon 925 bin kişi şüpheli tespit edildi.
Anayasal düzene karşı suçlardan açılan 183 bin soruşturmada işlem gören şüpheli sayısı 239 bin 989 kişi. Cinsel dokunulmazlığa karşı açılan 192 bin 522 suç dosyasında ise şüpheli sayısı 204 bin 825 oldu. Kasten veya taksirle öldürmeyi kapsayan hayata karşı suçlarda da şüpheli sayısı 124 bin.
Terörle Mücadele Kanunu uyarınca geçen yıl 38 bin 910 dosya açıldı, 43 bin 386 kişi şüpheli oldu. Verilere göre 6 bin 266 kişi ise bu davalarda terör iddiasıyla yargılandı.
Ceza mahkemelerindeki dava sayısı 3 milyonu geçti
Geçen yıl ceza mahkemelerindeki dava sayısı 3 milyon 304 bin oldu. Bu sayı 2015 yılında 2 milyon 620 bindi. Bu dosyalarda 3 milyon 523 bin kişi sanık oldu. Ayrıca 7 milyon 607 bin suç bu davalarda kayda girdi.
İstatistiklere göre ceza mahkemelerinde açılan davalar arasında en çok artış 2022'de bir önceki yıla göre dolandırıcılık, çocukların cinsel istismarı ve hırsızlık suç türlerinde. Geçen yıl dolandırıcılık yüzde 41, çocukların cinsel istismarı yüzde 33, hırsızlık yüzde 30, uyuşturucu yüzde 25, yağma yüzde 23, kasten öldürme yüzde 17, kasten yaralama yüzde 11 oranında arttı.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak suçunda ise bir önceki yıla göre yüzde 32,0 oranında azaldı.
Mal varlığına karşı suçlardan 776 bin kişi, vücut dokunulmazlığına karşı suçlardan 926 bin, hürriyete karşı suçlardan 599 bin, şerefe karşı suçlardan 460 bin, kamunun sağlığına karşı suçlardan 264 bin, anayasal düzene karşı suçlardan 86 bin, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan 83 bin kişi yargılandı. İnsan öldürmenin içinde yer aldığı hayata karşı suçlarda ise 63 bin kişi hakim karşısına çıktı. Bu kapsamda 101 bin suç yargılama konusu oldu. 13 bin 259 kişi mahkûm oldu.
Ceza mahkemelerinde geçen yıl karara çıkan 2 milyon 10 bin dosyada 715 bin 800 kişi hüküm giydi, 472 bin 413 kişi de beraat etti.
Mal varlığına karşı suçlardan 164 bin kişi, vücut dokunulmazlığına karşı suçlardan 163 bin kişi, anayasal düzene karşı suçlardan 13 bin, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan ise 15 bin 640 kişi mahkûm oldu.
Terörle Mücadele Kanunu kapsamında ise 19 bin 29 kişi hâkim karşısına çıktı, 1 bin 416 kişi ise ceza aldı.
295 bin çocuk şüpheli
Suça sürüklenen çocuklar hakkında ise 2022'de 289 bin 914 soruşturma dosyası açıldı. Bu dosyalarda 294 bin 804 çocuk şüpheli oldu. 74 bin 84 çocuk ise açılan davalarda yargılandı. Çocuk ağır ceza mahkemelerindeki dava sayısı 10 bin 105 oldu.
Çocuk ceza mahkemelerindeki toplam dava sayısı 81 bin 514'e yükseldi. Çocuk ceza mahkemelerindeki dosya sayısı, tüm davaların yüzde 5,5'ini oluşturdu. Bu davalarda 30 bin 300 çocuk beraat etti, 20 bin 449 çocuk ise beraat etti.
İcra dosyalarında rekor artış
Hukuk mahkemelerindeki dosya sayısı ise geçen yıl 4 milyon 636 bine yükseldi. Bunun 2 milyon 736 bini yeni açıldı. Bu dosyaların 326 bini icra hukuk mahkemelerinde görüldü. Aile mahkemelerinde açılan dosya sayısı ise 370 bin 829 oldu. Hukuk mahkemelerinde açılan boşanma davaları 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 5 artış gösterdi.
İcra ve iflas dairelerinde 2022'de toplam dosya sayısı 33 milyon 276 bine yükseldi. Bunun 31 milyon 185 bini icra dosyaları oluşturdu. Bu rakam içindeki yeni açılan icra dosyası ise geçen yıl 8 milyon 595 bin oldu. 2015'te yalnızca 24 milyon 533 bin icra dosyası vardı.