Dünya silahlanıyor

ABD dünyanın en fazla silah satan ülkesi unvanını rakiplerine kaptırmadı. Son beş yılda dünya ülkelerine yapılan Amerikan silah satışları yaklaşık yüzde 25 oranında arttı. Eskiden silah satışlarında siyasi ve stratejik düşünceler rol oynarken, SIPRI raportörlerinden Simenon Wezeman, artık silah satışlarının artmasında başka faktörlerin de rol oynadığını söylüyor:

"Amerikan savunma bütçesi makaslanıyor ve silah sanayi sadece daha fazla para kazanmak için değil ama işletme politikasının önemli bir unsuru olduğu için ihracat imkânlarını arttırmaya çalışıyor."

Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün silah satışlarıyla ilgili çalışmalarında, kamuya açık verilere dayanarak ağır konvansiyonel silah ticareti temel alınıyor. Örneğin, savaş uçakları, savaş gemileri, tank ve uçaksavar sistemleri gibi.

Uçak gemisiyle savaş tankı karşılaştırılamayacağı için farklı silah sistemlerini karşılaştırmada bilgisayar oyunlarındaki gibi puan sistemi uygulanıyor.

"Esas itibariyle türsel bir silahın stratejik önemini yansıtmada puan sistemi kullanıyoruz."

Silah sistemleri arasındaki fark

Böylece aynı silah sistemleri arasındaki muhtemel fiyat farkını elediklerini belirten SIPRI uzmanı, aynı silah sistemleri arasında muazzam fiyat farkı olabileceği gibi bu silahların hibe yoluyla da ihraç edilebileceğini hatırlatıyor.

Bonn'daki Uluslararası Dönüştürme Merkezi'nden Jan Grebe Stockholm'deki meslektaşlarının çalışma metotlarını takdir ettiğini, kamuya açık verilerin kaynak olarak kullanılması her ne kadar tartışma götürse de bu istatistiklerin önemli ipuçları içerdiğini vurguluyor:

"Bütün eleştirilebilecek noktalarına rağmen SIPRI'nin istatistikleri uluslararası silah ticaretindeki gelişmeler, yeni trendler ve muhtemel tehlikeler hakkında fikir veriyor."

Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün raporlarında kısa vadeli dalgalanmaların etkisini ortadan kaldırmak için hep beş yıllık dönemler karşılaştırılıyor.

Enstitünün son raporu da, geride kalan yılların eğilimlerini doğrular nitelikte. ABD silah satışlarındaki ilk sırayı koruyor ama son beş yılda silah satışlarını yüzde 37 oranında arttıran Rusya arayı hızla kapatıyor.

"Rusya, 2008 yılındaki Gürcistan savaşından sonra hem silah endüstrisinde hem de silahlı kuvvetler bünyesinde kapsamlı bir modernizasyon programı başlattı."

Rusya silah ihracatında atağa geçti

Jan Grebe Rusya'nın silah ihracatında atağa geçmesinin ekonomik nedenleri olduğunu da söylüyor. Alman uzmana göre, Rusya dışarıdan teknoloji ithal edebilmek ve aynı zamanda milli silah endüstrisine para kazandırmak için Afrika ve Asya ülkeleriyle dünyanın diğer bölgelerindeki müttefikleriyle savunma işbirliğini geliştirmeye çalışıyor:

"Rusya hatırı sayılır mali problemlerle boğuşmak zorunda olduğundan modernizasyon stratejisini kısmen uygulayabiliyor."

Çin, savunma bütçesine ABD'den sonra en fazla kaynak ayıran ülke konumuna geldi. Çin hem silahlanıyor hem de daha fazla silah satıyor. Son beş yılda Çin'in konvansiyonel silah ihracatı yüzde 143 oranında arttı. Çin silah ihracatçıları sıralamasında Almanya'yı yerinden ederek üçüncülüğe yükseldi. SIPRI raportörü Simeon Wezeman Çin'in tenzilatçı olduğunu ve her türlü silahı diğer ülkelerden daha ucuza satabildiğini belirtiyor:

"Rusya gibi Çin de silah ihracat iznini kolay veriyor. Avrupa ve ABD'nin siyasi nedenlerden dolayı silah satmaktan çekindiği ülkeler kolayca Çin malı konvansiyonel silah ithal edebiliyor."

© Deutsche Welle Türkçe

Helle Jeppesen