Donbas neden önemli?

Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk kentinin girişinde "Donbas Ukrayna'nın kalbidir" diye yazıyor. Donbas, yani diğer adıyla Donets Havzası'na ekonomik açıdan bakıldığında bu sözün ne denli yerinde kullanıldığı da ortaya çıkıyor. Burası Rusya sınırına kadar dayanan geniş kömür rezervleriyle Avrupa'nın dördüncü büyük maden bölgesi. Ukrayna krizinin sürekli tırmandığı bu günlerde Donbas’ın Kiev ve Moskova açısından önemini sizler için mercek altına aldık.

Küçük ama önemli

Donets Havzası’ndaki kömür rezervinin 100 milyon ton civarında olduğu tahmin ediliyor. Buna karşın Donetsk kenti ve çevresi Ukrayna topraklarının sadece yüzde 5'ini oluşturuyor. Halkın yüzde 10'u burada yaşıyor ve gayri safi milli hâsılanın yüzde 20'sini bu bölge sağlıyor. Ukrayna'nın ihracatının dörtte biri de yine bu bölgeden yapılıyor. Ülkenin geri kalan kısımlarında ise halk genelde tarımla geçimini sağlıyor.

Dünyanın ilgisini çekiyor

Daha önce pek kimsenin ilgisini uyandırmayan Ukrayna'nın bu doğu bölgesi, Rusya ile yaşanan kriz nedeniyle şu sıralarda dünyanın ilgi odağı haline geldi.

Rusya'ya bağlanma mücadelesi veren eylemciler idari binaları işgal etti. Emniyet ve istihbarat birimlerini kendi denetimleri altına aldı. Olayları bastırmakta güçlük çeken Kiev hükümeti ise terörle mücadele birimlerini devreye sokarak, bölgede adeta seferberlik ilan etti.

Neden ekonomik değil

Ancak Bölge Valisi Serhi Taruta, gerilimin nedenini ekonomik gerekçelere dayandırmıyor. Taruta'ya göre, “Ukrayna'nın tüm Sovyetleri beslediği” şeklindeki eski inanış da bir efsaneden ibaret. Şimdi aynı efsanenin yeniden hortladığını belirten Taruta, bu kez Donbas'ın tüm Ukrayna'yı beslediği şeklinde yanlış bir kanaatin yayıldığını ileri sürüyor.

Novosti Donbassa adlı gazeteye konuşan vali, bölgenin sübvansiyonlarla desteklendiğine işaret ediyor. Yani valiye göre Rusya'nın bölgeye ilgisinin altında ekonomik nedenler aranmamalı.

Donbas madenlerinin ülke ekonomisine yetersiz derecedeki katkısı konusunda vali Taruta'yı destekleyen Berlin'deki Berthold Beitz Merkezi Direktörü Ewald Böhlke, bölgedeki maden ocaklarının sadece sosyal amaçlı olarak ayakta tutulduklarını belirtiyor.

Endişeler var

Rusya’nın Kırım'dan sonra Ukrayna'nın doğusunu da ilhak etmesi endişesi var. Ama bu bölgede Kırım'dan farklı olarak kendini Rusya'ya ait hissedenlerin sayıları az. Halkın sadece dörtte biri Rusça konuşuyor.

Ukrayna uzmanı Böhlke, ”Bölgede, geçen Ocak ayına kadar Rusya'ya yönelim konusunda hiç kafa yormayan, çok karışık bir halk var“ diyor.

Peki, Rusya'nın bölgeden beklentisi ne? Böhlke asıl gerekçenin Moskova'da şu sıralar ortaya çıkan düşünce rönesansı olduğunu belirtiyor.

Rus İmparatorluğu'nu kurma hayalinin canlandığını, Donbas’ın geçmişte Sovyet ağır sanayisine katkılarından dolayı sembolik öneme sahip olduğunu vurgulayarak şöyle konuşuyuor: "Donbas eski bir Kazak bölgesi. Burada halk yüzyıllarca tarımla uğraştı, sonunda Stalin döneminde endüstri toplumu oldu.“

Donbas'sız Ukrayna çöker

Donbas, sembolik öneminin yanında Rusya için son derece mühim bazı üretimleri de gerçekleştirdiği için ayrı bir yere sahip. Özellikle Rus uzay ve havacılık sanayisi, savunma sanayi bu bölgede gerçekleştirilen üretimden yararlanıyor. Donbas'ta Rus tanklarının yapımında kullanılan özel bir demir cevheri de işleniyor. Yine Rus savaş helikopterlerinin motorları da bu bölgedeki fabrikalardan çıkıyor. Yani aslında bölge ekonomisi bir şekilde Rusya'ya da bağımlı. Bölgenin eğer Ukrayna'dan ayrılması söz konusu olursa, ülke önemli bir kaynağını yitirimiş olacak. Özellikle iflasın eşiğinde bulunan ve dış sermayeye bağımlı olan Ukrayna için bu durum ekonomik çöküşü beraberinde getirebilir.

© Deutsche Welle Türkçe

Jeanette Seiffert / Yıldırım Tuncay

Editör: Ercan Coşkun