Dolar sürpriz faiz indirimi ile rekor kırdı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ağustos ayında faiz indirimi sinyali vermesinin ardından, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), eylül ayı toplantısında yüzde 19 olan politika faizini yüzde 18'e indirdi.

Merkez Bankası'nın 100 baz puanlık faiz indirimi kararının ardından Türk Lirası'nda hızlı değer kaybı yaşandı. Dolar/TL, 8,65 düzeyinden ilk tepki olarak 8,80'in üzerine çıktı ve 8,8021 ile tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.

Ekonomistlere göre, piyasalar açısından sürpriz olan faiz indirimi kararı, küresel belirsizliklerin arttığı bir dönemde Türkiye ekonomisini önemli risklerle karşı karşıya bırakabilir.

16 ay sonra faiz indirimi

Merkez Bankası’nın bundan önceki son faiz indirimi 22 Mayıs 2020'de gerçekleştirilmiş ve dönemin Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal'ın başkanlık ettiği PPK, politika faizini yüzde 8.75'ten 8.25'e indirmişti.

Ardından 25 Eylül 2020’de politika faizi yüzde 10.25'e yükseltilirken, Naci Ağbal’ın TCMB Başkanlığı’na atanmasının ardından politika faizi Kasım 2020'de yüzde 15'e, Aralık 2020'de yüzde 17'ye ve Mart 2021'de yüzde 19'a çıkarılmıştı.

Faizleri hızla yukarı çeken Ağbal, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararı ile görevden alınırken, yerine atanan Şahap Kavcıoğlu, göreve gelişinden altı ay sonra ilk faiz indirimini gerçekleştirmiş oldu.

Erdoğan “Sinyalimi veriyorum” demişti

Piyasa beklentileri eylül ayında faizin sabit tutulması yönündeydi, ancak gerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faizlerin düşürüleceğine dair açıklamaları, gerekse TCMB Başkanı Kavcıoğlu'nun politika faizinden yaklaşık 200 baz puan daha aşağıda olan çekirdek enflasyona odaklanılacağına dair sözleri faiz indirim sürecini hızlandırmış oldu. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, son olarak ağustos ayı başında katıldığı bir televizyon programında, enflasyon ve faizlerde düşüş trendinin başlayacağını belirtmiş ve, “Buradan ben sinyalimi belli yerlere vermiş oluyorum. Bundan sonra enflasyonun daha yukarı çıkması mümkün değil. Zira faiz oranlarında da düşüşe geçiyoruz” demişti.

“Sıkı duruş” vurgusu çıkarıldı

Faiz kararı ile birlikte yapılan yazılı açıklamada, Merkez Bankası enflasyonda son dönemdeki yükselişleri "arızi" olarak yorumlarken, daha önce faizin enflasyon üzerinde belirleneceğine ilişkin ‘sıkı duruş’ taahhüdü metinden çıkarıldı.

Açıklamada, parasal duruşun sıkılığının ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı etki yapmaya başladığına işaret edilirken, "Kurul, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizleri değerlendirmiştir. Bu çerçevede para politikası duruşunda güncellemeye ihtiyaç bulunduğu değerlendirmesi yapılmış ve politika faizinde indirim yapılmasına karar verilmiştir" denildi.

“Para politikasında perspektif değişti”

Faiz indirimi kararını DW Türkçe’ye değerlendiren Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, faiz indiriminin "sürpriz” bir karar olduğunu belirterek, “Piyasa beklentilerinin ötesinde bir indirimle karşılaştık” dedi.

Merkez Bankası’nın bu hamlesinin artık faiz sürecinde manşet enflasyona değil çekirdek enflasyona bakılması yönünde önemli bir politika değişikliği olduğunu vurgulayan Prof. Aslanoğlu, “Çekirdek enflasyonun C endeksi yani gıda, enerji, alkol, tütün, altın hariç bir endekse odaklanacağını bize gösteriyor. Dolayısıyla para politikasında farklı bir perspektife dönülmüş oldu” diye konuştu.

“Ciddi bir risk alındı”

Öte yandan hem Türkiye'de hem de dünyada gıda ve enerji fiyatlarının arttığına işaret eden Aslanoğlu, “Merkez Bankası’nın bu artışları ‘arızi’ olarak değerlendirmesi, para politikasında ciddi bir risk almak anlamına geliyor diye düşünüyorum” dedi.

Açıklanan manşet enflasyon ile çekirdek enflasyon arasındaki makasın açılacağı bir dönemden geçildiğini dile getiren Prof. Aslanoğlu,  şu görüşleri dile getirdi:

“Bu faiz indirimi adımı, manşet enflasyondaki düşüşü baskı altına alabilir, kurlardaki yükseliş nedeniyle. Merkez Bankası açıklamasında önümüzdeki aylarda da faiz indirimlerinin devam edebileceği belirtiliyor. Fakat küresel gelişmeler, bu adımları durdurabilir. Çünkü kurlardaki hareketlenme, manşet enflasyon kadar çekirdek enflasyonu da olumsuz etkileyebilir. “

Döviz kurlarında rekor artış

Merkez Bankası'nın 100 baz puanlık faiz indirimi kararının ardından Türk Lirası'nda değer kayıpları hızlandı. Dolar/TL, 8,65 düzeyinden ilk tepki olarak 8,80'in üzerine çıktı ve 8,8021 ile tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.

Euro/TL'de 10,33 görülürken sterlin/TL ise 12,05'e kadar tırmandı.  10 yıllık gösterge faiz yüzde 18'e kadar çıkarken, Borsa İstanbul BİST 100 Endeksi ise ilk tepki olarak yüzde 0,5 civarı düştü ve 1394 puana kadar indi.

“Oldukça cesur bir adım oldu”

Faiz kararı öncesinde, piyasalardaki beklentinin aksine, 50 baz puanlık faiz indirimi beklediğini açıklayan Doç. Dr. Evren Bolgün’e göre, söz konusu indirimle Merkez Bankası daha gevşek bir para politikasına doğru yön değiştirmiş oldu. DW Türkçe’ye konuşan Bolgün, “Yılın sonuna kadar 100 baz puanlık bir indirim daha gündeme gelebilir” dedi.

Kurlardaki yükseliş trendinin de devam edeceğini ve Türk Lirası’nın değer kaybetmeyi sürdüreceğini dile getiren Doç. Dr. Bolgün, “Yeni dönemde kredi ve mevduat faizlerinde aşağı yönlü bir hareket olacaktır ama bu geri çekilme 100 baz puanı aşmaz.  Genel olarak baktığımızda TCMB, Amerikan Merkez Bankası Fed’in de dünkü toplantısı sonrasında, oldukça cesur bir adım atmış oldu” şeklinde konuştu.

Enflasyon faizin üzerine çıkmıştı

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı son verilere göre, ağustos ayında tüketici enflasyonu bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,25 artarak, politika faizi olan yüzde 19’un üzerine çıkmıştı.

Çekirdek enflasyonda ise bir önceki aya göre gerileme gözlenmiş, temmuzda yüzde 17,22 olan yıllık çekirdek enflasyon yüzde 16,76'ya düşmüştü

Aram Ekin Duran

© Deutsche Welle Türkçe