Depremzede seçmenler sandığa nasıl gidecek?
27 Nisan 2023
Türkiye, 14 Mayıs seçimlerine hazırlanırken gözler, depremzedelerin sandığa gidip gitmeyeceğine çevrildi.
50 binin üzerinde insanın hayatını kaybettiği Kahramanmaraş merkezli depremlerin vurduğu 11 ilde en az 2 milyon kişi başka kentlere göç etti. Bazı haberlerde ise bu sayı 5 milyon olarak verildi. 14 Mayıs seçimleri yaklaşırken başka kentlere giden depremzedelerin seçimlerde nasıl oy kullanacağı sorusu gündeme geldi.
2018'deki seçimlerde 11 ilin seçmen sayısı 7 milyon 351 bindi. Depremin en fazla vurduğu ve göçün olduğu Hatay, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Malatya'nın seçmen sayısı ise 2 milyon 734 bin. 14 Mayıs seçimlerinde ise bu sayı arttı. Ancak Yüksek Seçim Kurulu (YSK) güncel rakamları henüz açıklamadı.
YSK Başkanı Ahmet Yener'in yaptığı açıklamaya göre, deprem bölgesinden başka kentlere giden depremzedelerden yalnızca 133 bini bu seçimler için adres kayıtlarını gittikleri yere taşıdı. Geri kalan seçmenler ise herhangi bir adres bildiriminde bulunmadı. Bu sayının bir milyon ile 1 milyon 600 bin arasında değiştiği ifade ediliyor.
Bu nedenle en az 1 milyon seçmenin adreslerini taşımaması nedeniyle deprem bölgesinde oy kullanması gerekiyor.
Ancak bu seçmenlerin 14 Mayıs'ta deprem bölgesine gidip gitmeyeceği ise bilinmiyor.
Deprem illerinde otobüs yoğunluğu yok
Depremzede seçmenlerin oy kullanmak amacıyla memleketlerine dönmesine yönelik dikkat çekici bir hareket gözlemlenmiyor. DW Türkçe'ye konuşan Türkiye Otobüsçüler Federasyonu Başkanı Birol Özcan deprem bölgesine yönelik otobüs bileti alımı veya rezervasyonlarla ilgili şu an yoğun talep olmadığını belirtti. Geçen Ramazan Bayramı'nda da eskiye göre yüzde 40 daha az sefer yapıldığını belirten Özcan, "Depremzedelerin otobüs biletlerini partiler karşılamalı. Vatandaşın ekonomik gücü yok. Talep olursa bizim otobüslerimiz yeterli olur" dedi.
HDP: Seçmeni hükümet taşımalı
Muhalefet, depremzedelerin memleketlerine taşınmasının hükümetin görevi olduğunu söylüyor. DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan HDP'nin YSK Temsilcisi Mehmet Tiryaki, seçmenlerin taşınması konusunda YSK'nın herhangi bir yetki ve sorumluluğunun olmadığını söylediğini belirterek, "Dolayısıyla başka kentlerde yaşayanların taşınması konusunda herhangi bir çalışma yürütmeyecek" dedi.
"Bu konuda en büyük sorumluluk bizce hükümete düşüyor" diyen Tiryaki, hükümetin başka kentlerde yaşamak zorunda kalanların oy kullanmak istedikleri takdirde Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman gibi deprem bölgesindeki illere taşımak zorunda olduğunu vurguladı. Hava, demir ve karayolunun kullanılabileceğini belirten Tiryaki, "Hükümet bundan sorumlu. Maalesef hükümet, ne bir adım atmış ne de bir çalışma yürütmüş değil" dedi.
HDP'li Tiryaki, seçmenleri taşımak için muhalefet partileri olarak çalışma yürüteceklerini belirterek, "Ancak muhalefetlerin bu konuda olanakları sınırlı olacağından en büyük görevin hükümete düştüğünü düşünüyoruz. Umarım kalan bu sınırlı süre içinde hükümet bir çalışma yürütür ve yurttaşların en önemli haklarından biri olan oy verme haklarını teminat altına alacak bir adım atar" görüşünü kaydetti.
AKP temsilcisi: Hükümetin görevi değil
DW Türkçe'nin ulaştığı AKP'nin YSK Temsilcisi Recep Özel ise depremzedelerin ya kendi imkânlarıyla ya da partiler aracılığıyla oy vermeye gidebileceğini, bunun büyük bir organizasyon gerektirdiğini kaydetti. Seçmen taşımanın YSK'nın görevi olmadığını belirten Özel, "Ancak bunu hükümet değil, siyasi partiler yapmalı. Seçmen taşıma diye hükümetin bir görevi yoktur. Biz de AK Parti olarak seçmenlerimizi o tarafa götüreceğiz" dedi.
AKP'li Özel, bu konuda muhalefeti de suçladı. Parti olarak askı süresi içinde depremzedelerin e-devlet üzerinden adreslerini güncelleme imkânı getirilmesini YSK'da teklif ettiklerini söyleyen Özel, buna muhalefetin karşı çıktığını iddia etti.
Askıda Bilet uygulaması devrede
Bu arada Oy ve Ötesi'nin de arasında bulunduğu bazı gönüllü inisiyatifler, seçmenlerin deprem bölgesine gitmesi için Askıda Bilet uygulamasını başlattı. Depremzede vatandaşlar, askidabilet.com adresine girerek bilet talep edebiliyor. Vatandaşlar ise site üzerinden bağış yaparak depremzedelerin bilet alabilmesini sağlayabiliyor. Sitede, 7 binin üzerinde depremzede bilet talebiyle siteye kayıt yaptırdı.
Oy ve Ötesi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ertim Orkun, Askıda Bilet'in tamamen bağımsız bir platform olarak çalıştığını belirterek, amacın burada "depremzedeler ile bağışları" birleştirmek olduğunu kaydetti. Orkun, şunları söyledi:
"Amaç, toplanan para kadar insanlara bilet alıyor olmak. Destekçilerin gelip destek olmasını bekliyoruz, bağışları bekliyoruz. Ayrıca ihtiyaç sahiplerini bekliyoruz. İhtiyaç sahiplerinin gelip burada kayıt oluşturmasını istiyoruz. Onlara yardımcı olmak için var bu site. Umut ediyorum yüzbinler taşırız bölgeye."
Amaçlarının oy verme oranının deprem bölgesinde artmasını sağlamak olduğunu belirten Orkun, "Şu an gözüken o ki yüzde 25-30'larda oy verme oranı olacak bir takım sandıklarda. Amacımız bunları daha yüksek yüzdelere çıkarmak. Daha fazla insanımızın oy veriyor hale gelmesini sağlamak ve orada bölgede herkesin oy verme hakkını kullanıyor olduğunu elimizden ne geliyorsa yapmak" dedi.
Depremzedelerin taşınmasına ilişkin çalışma yapıp yapmadıkları konusunda henüz İçişleri Bakanlığı ile ona bağlı AFAD'tan da herhangi bir açıklama yapılmadı.