Deprem bölgesinde nasıl oy kullanılacak?
20 Mart 2023
Türkiye, 14 Mayıs Pazar günü Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği Genel Seçimleri için sandık başına gidecek. Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) açıkladığı seçim takvimi işlerken gözler depremin vurduğu 11 kentte nasıl oy kullanılacağı sorusuna çevrildi. İktidarın deprem bölgesinde çadırlarda oy kullanılmasın gündeme getirmişti. Ancak bu girişim karşılık bulmadı.
CHP'nin YSK Temsilcisi Hadimi Yakupoğlu, çadırların ikametgâh olarak gösterilememesi nedeniyle seçmen nakli yapılamadığını; herkesin, binası yıkılsa da var olan adresine göre kaydedildiğini ve buradaki okulların bahçesinde oy verme işlemi yapılacağını açıkladı.
Arasında Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman ve Malatya'nın bulunduğu 11 il seçimlerde 96 milletvekiliçıkaracak. Yaklaşık 9 milyon seçmeni bulunan 11 kentin deprem sonrasında seçmen sayısının kaça düştüğü ise henüz bilinmiyor. En az 2 milyon kişinin, deprem bölgesinden başka kentlere göç etti. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 18 Mart'ta yaptığı açıklamada deprem bölgesinden 345 bin 97 vatandaşın oy kullanmak için ikametgâh değişimi yaptığını bildirdi.
YSK deprem bölgesine gitmişti
YSK'dan 30 kişilik bir heyet, Mart ayının ilk haftasında Ankara'dan deprem bölgesine gitmişti. Heyet; personelin sağlık durumu, kurum binaları, sandıkların konulduğu bina ve yapılar, seçim ve büro malzemeleri, ulaşım ve sistem teknik altyapısı hakkında detaylı olarak incelemelerde bulunmuştu.
İçişleri Bakanlığı da yaptığı açıklamada, depremzedelere yerleşmeleri için gösterilen karavan, çadır, prefabrik ev, yurt, huzurevi gibi yerlere, nüfus müdürlükleri, e-devlet ve nüfusmatikler aracılığı ile yerleşim yeri adres beyanında bulunulabileceğini açıklamıştı.
Ancak depremzedelerin konteyner veya çadırlarda oy kullanabilme fikri uygulamaya geçirilemedi.
CHP'nin YSK Temsilcisi Hadimi Yakupoğlu, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, depremzedelerin mevcut sistemdeki gibi seçmen olarak göründüğünü kaydetti. Yakupoğlu, "Örneğin o yıkılan mahallelerde daha önce nasıl sandık kuruluyorsa, yine o okulun bahçesinde konteynerlerde sandık kurulacak. Deprem bölgesindeki vatandaşlar, evleri yıkılsa da ağır hasar alsa da o adreslerinde seçmen olarak gösterilecek ve daha önce kullandığı okulun bahçesinde oyunu kullanabilecek" dedi.
"Çadırlara seçmen nakli yapılamadı"
Yakupoğlu, çadırların ikametgah olarak gösterilemediğini belirterek "Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü tarafından çadırlara numarataj yapılamadığı için bu çadırlara seçmen nakli yapılmadı. Kişiler son kayıtlı adreslerinde kaldı. Yani geçerli bir adres demek, yerel belediyelerce tanımlanmış sokak, cadde ismi ve kapı numarası verilmiş demekti. Ancak Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nde numarataj çalışması yapılmadı" ifadesini kullandı.
Yakupoğlu, depremzedelere seçmen bilgi kâğıdının muhtarlıklar üzerinden dağıtılacağını belirtti.
Peki, depremde ölenler veya halen durumu belli olmayanların yerine oy kullanılabilir mi?
Ölü seçmenlerin listeden düşüldüğünü ifade eden Yakupoğlu, "Halen ölü veya sağ olup olmadığı belli olanlar ise son bir haftaya kadar eğer öldüğü tespit edilirse seçmen listelerinden düşülecek" dedi.
Bu arada 298 Sayılı Kanun'un 36'ıncı maddesinde yapılan değişikliğin 6 Nisan'da yürürlüğe gireceğini belirten Yakupoğlu, "Seçmen kütükleriyle ilgili YSK bir karar aldı. Eskiden adres kaydı olmayanlar oy kullanamazlardı. 500 bin seçmen vardı bunun gibi. Hiçbir seçmen oy kullanma hakkından yoksun bırakılamaz düzenlemesi gereği bu seçmenlerin hepsi kayıtlı adreslerinde, beyan etmemişlerse en son kayıtlı adreslerinde seçmen olarak görünecekler. Dolayısıyla seçmen olmayan kimse kalmadı" ifadesini kullandı.
Yakupoğlu, 2 Nisan'a kadar herkesin gittikleri yerde adres beyanında bulunabileceğini, nüfus müdürlüklerine adres beyan formu vererek bu işlemi yapabileceklerini de sözlerine ekledi.
HDP temsilcisi: Kimlik kontrolü ile sorun aşılır
HDP'nin YSK Temsilcisi Mehmet Tiryaki de deprem bölgesinde seçim güvenliğiyle ilgili şimdilik bir zafiyet olmadığını belirterek "Ölenlerin yerine oy kullanmak teorik olarak mümkün. Ancak yeterince sandık görevliniz varsa, kimliklerini gösterdikleri kişileri kontrol ederlerse bu sorun aşılır" dedi. Tiryaki, gerçek anlamda deprem bölgesinde kaç kişinin sandık başına gideceğinin henüz belli olmadığını da kaydetti.
Tiryaki, deprem bölgesinde görevlendirilen AFAD ve diğer İçişleri Bakanlığı personelinin adres kayıtlarının deprem bölgesine alınması durumunda bu kişilerin de hem cumhurbaşkanlığı hem milletvekilliği için oy kullanabileceğini kaydetti.
Deprem bölgesinde jenaratör, internet gibi eksikliklerin ilçe seçim kurulları tarafından giderilmeye çalışıldığını anlatan Tiryaki, seçimde kritik olanın sandık sonuç tutanaklarının nerede birleştirildiği, bu tür yerlerin koşullarının iyi olması gerektiğini kaydetti.