Demirtaş AİHM’de ifade özgürlüğü davasını kazandı
9 Temmuz 2019
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), katıldığı bir televizyon programında Abdullah Öcalan’ın "Kürt sorununun çözümünde rol oynayabileceğini" söylediği için yargılanan HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti.
Selahattin Demirtaş tarafından 2011 yılında açılan davayla ilgili kararını bugün açıklayan AİHM, programda kullanılan ifadelerin "şiddet, silahlı direniş, ayaklanma veya nefret söylemi içermediğine" işaret ederek, Demirtaş hakkındaki yargı kararının "acil bir sosyal ihtiyaç teşkil etmediği ve hedeflenen amaçla orantısız ve demokratik bir toplumda gereksiz olduğu" sonucuna vardı. Bu gözlemlerden yola çıkan AİHM, Demirtaş’a verilen ceza ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10’uncu maddesinin ihlal edildiğine hükmetti.
Karar gereği Ankara Demirtaş’a 2 bin 500 euro manevi tazminat, bin euro da mahkeme masrafı ödeyecek.
Davanın geçmişi
Demirtaş, 5 Temmuz 2005 tarihinde, İnsan Hakları Derneği Diyarbakır şube yöneticisi sıfatıyla, PKK’ya yakınlığıyla bilinen Roj TV’deki bir programa telefonla katılmış ve Kürt sorununun çözümü konusunda görüş belirtmişti. Yayında Abdullah Öcalan’ı "Kürtlerin lideri" olarak tanımlayan Demirtaş, Öcalan’ın "Kürt sorununa barışçıl ve kalıcı çözümde rol oynayabileceğini" söylemişti. Demirtaş ayrıca Türkiye hükümetine çağrıda bulunup, Öcalan’a yönelik "tecride" son verilmesini talep etmişti.
Bu ifadeleri Terörle Mücadele Kanunu’na aykırı olarak değerlendiren Diyarbakır Cumhuriyet Savcılığı'nın hakkında soruşturma başlattığı Demirtaş, açılan dava sonunda “yasadışı örgüt propagandası yapmak” suçundan 2006 yılında 2 kez 1 yıl 3 ay olmak üzere toplam 2 yıl 6 ay hapis cezasına mahkum edilmişti. Ancak Yargıtay, PKK bir terör örgütü olduğundan Demirtaş’ın da "terör örgütü propagandası yapmak" suçuyla yeniden yargılanmasına karar verip Diyarbakır Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararını bozmuştu.
Yargıtay kararı sonrası Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi 28 Eylül 2010 tarihli bir kararla, Demirtaş’ı "PKK propagandası yapmak" suçundan 10 ay hapis cezasına mahkum etti. Mahkeme ayrıca "hükmün açıklanmasının geri bırakılması" ve Demirtaş’ın 5 yıl boyunca denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulmasını kararlaştırdı.
Bir Demirtaş davası daha var
Selahattin Demirtaş hakkında AİHM gündeminde sonuçlanmayı bekleyen bir dava daha bulunuyor. Dava Demirtaş hakkındaki son gözaltı ve tutukluluk koşullarını içeriyor. AİHM gündemine 20 Şubat 2017 tarihinde gelen davayla ilgili ilk kararını 20 Kasım 2018’de açıklayan AİHM, Demirtaş’ın gözaltına alınıp tutuklanmasının "makul gerekçelere dayandığını" ilke olarak kabul etmekle birlikte, Türk yargısının Demirtaş’ın tutukluluğunun devamını "somut gerekçelere dayandıramadığı" ve bu durumun "hukuk dışı nedenlerden kaynakladığı" sonucuna vardı.
AİHM, Demirtaş’ın tutukluluk süresinin devamlı uzatılmasının, anayasa referandumu ve Cumhurbaşkanı seçimi dönemleri dikkate alındığında, "belirtilenden gizli bir amaç güttüğü" sonucuna da varıp, bu amacı "demokratik toplum kavramının odağında olan hür siyasi tartışmayı sınırlamak ve çoğulculuğu boğmak" olarak tanımladı.
Hem Ankara hem de Demirtaş’ın karara değişik gerekçelerle itiraz etmesi üzerine dava AİHM’nin 17 yargıçlı Büyük Dairesi tarafından esastan yeniden görülecek. AİHM'de bu amaçla 18 Eylül 2019 tarihinde duruşma yapılacak.
Kayhan Karaca / Strasbourg
© Deutsche Welle Türkçe