Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi kararnamesi AYM gündeminde

Anayasa Mahkemesi (AYM), 16 Nisan 2017'deki anayasa değişikliği referandumunun ardından geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne "uyum sağlanması" amacıyla Başbakanlık, bakanlıklar ile kamu, kurum ve kuruluşlarının teşkilatlarına son veren Kanun Hükmünde Kararname'nin (KHK) iptali talebini gündemine aldı. Yüksek Mahkeme, 8 Aralık'ta 233 maddelik düzenlemenin anayasaya aykırı olup olmayacağına karar verecek.

DW Türkçe'nin ulaştığı bilgilere göre, davaya ilişkin çalışmasını tamamlayan AYM raportörü, bu kapsamda yaklaşık 500 sayfalık bir rapor hazırladı. AYM tarihinin en kapsamlı dosyalarından biri olduğu belirtilen davada hazırlanan rapor, 15 üyeye sunuldu.  Raporda, kararnamedeki bazı maddelerin iptali, bazılarının ise iptal talebinin reddedilmesi istendi.

AYM ne karar verebilir?

Yüksek Mahkeme, görüşmede temel olarak Başbakanlık, bakanlıklar ile bazı kurumların varlığına kararnameyle son verilmesinin anayasaya aykırı olup olmadığını denetleyecek. Mahkeme, eğer anayasaya aykırılık tespit ederse, söz konusu kurumların kaldırılmasının kararnameyle değil, ancak yasayla yapılması yönünde bir karara imza atabilir. Bu durumda mahkeme, iptal kararlarını hemen yürürlüğe koymak yerine, hükümetten yasa çıkarmasını isteyebilir ve bu konuda 9 aylık süre verebilir. 

Yeni sisteme kararnameyle geçilmişti

Türkiye, 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan anayasa değişikliği referandumuyla Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi'ne geçmişti. İktidar, TBMM'den çıkardığı bir kanunla, anayasa değişikliğine uyum sağlanması amacıyla kanun ve kararnamelerde değişiklik yapması konusunda Bakanlar Kurulu'na kararname çıkarma yetkisi vermişti. Bakanlar Kurulu da 2 Temmuz 2018'de 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye imza atmıştı.

Bakanlıkların yasaları yürürlükten kaldırıldı

Kararnameyle, yeni hükümet sistemine geçiş amacıyla başta Başbakanlık olmak üzere bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilat kanunları yürürlükten kaldırılmıştı.

Mevzuatta kapatılan Başbakanlığa yapılan bütün atıfların Cumhurbaşkanlığına yapılmış sayılması kararnamede düzenlenmişti. Kamu kurum ve kuruluşlarının kuruluş, teşkilat, görev ve yetkileri yeniden düzenlenirken, kapatılan kurumların mal ve personelinin devri de bu düzenlemeyle yapılmıştı.

CHP: Kararnameyle yapılamaz

CHP, 233 maddelik bu kararnamenin iptali ve yürütmesinin durdurulması talebiyle 2018'de Anayasa Mahkemesi'nde dava açmıştı. Dava dilekçesinde, kararnamenin tümünün anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptali istenmişti. Dilekçede, bütün kamu kurum ve kuruluşlarının varlığına son veren düzenlemenin kararnameyle değil, Meclis'ten çıkarılacak kanunla yapılması gerektiği ifade edilmişti. 

Alican Uludağ

© Deutsche Welle Türkçe