Çay Partisi'nin gücü

New York Times gazetesi, Cumhuriyetçi Parti içinde aşırı muhafazakâr 20’den fazla milletvekilinin çekirdeğini oluşturduğu ve adını ABD’nin kuruluş yıllarından alan bu hareketin, Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçi yönetimi kontrol edecek kadar güce ulaştığını iddia ediyor. Başkan Obama, Cumhuriyetçilerin bu radikal kanadının, kendisinin hazırladığı sağlık reformuna karşı “ideolojik bir haçlı seferi” başlattığını, bu hedefe ulaşmak için de hükümeti felce uğratma kararı aldıklarını savununuyor ve ekliyor: “Çay Partisi yandaşları, bugüne kadar maddî olarak gücü yetmeyen Amerikan vatandaşlarının da sağlık sigortasından belirli bir ücret karşılığında yararlanacak olmalarını engellemek istiyor.”

Muhalefet sağlık reformuna tepkili

Muhalefet ise sağlık reformunun Amerikan ekonomisi için kötü, vatandaşlar açısından da çok pahalı olduğunu öne sürüyor. Bu nedenle de muhafazakâr Cumhuriyetçiler, Çay Partisi'nin de dürtmesiyle reform girişimlerine karşı çıkıyorlar. New York Times gazetesi, Temsilciler Meclisi’ndeki toplam 230 Cumhuriyetçi milletveki arasında sadece 20’den biraz fazla sayıda milletvekilinin Çay Partisi kanadına mensup olduğunu bildiriyor. Bu da Cumhuriyetçi milletvekillerinin onda birine denk geliyor. Buna rağmen Çay Partisi milletvekilleri Cumhuriyetçi Parti’nin çoğunluk milletvekillerinin temsilcisi John Boehner’i baskı altına almada başarılı oluyorlar.

Heidelberg Amerikan Araştırmalar Merkezi’nden siyaset bilimci Martin Thunert, hareketin ortaya çıkışına ilişkin şunları söylüyor:

“2009 yılının Şubat ayı sonunda, yani Obama’nın göreve gelmesinden birkaç hafta sonra bir ekonomi muhabiri televizyonda boy gösterip, ‘aslında Boston Çay Partisi benzeri ikinci bir harekete ihtiyacımız var’ dedi. Bu hareket, ABD’nin İngiltere’nin sömürgesi olduğu dönemde öfkeli vatandaşların İngiltere’nin çay vergilerine isyanı sonucu doğmuştu. İşte bu atılım daha sonraları kısmen muhafazakâr örgütlerin de yönlendirmesiyle siyasî bir hareket olarak yerleşmiştir.”

Ekonomik krizin etkisi

ABD'de son dönemlerde ekonomik krizin başlamasıyla toplumdaki hava da değişmeye yüz tuttu. Öfkeli vatandaşlar protestolara başvurdular, Çay Partisi Hareketi yandaş kazanmaya başladı. Hareketin görüşüne göre, vatandaşın hamisi pozisyonuna soyunmak isteyen devlet baba, sağlık reformunu insanlara kabul ettirmeye çalışıyordu. Çay Partisi, tek bir merkezden yönetilmeyen, hiyerarşik bir yönetim yapısı olmayan, çok sayıda alt kuruluşları olan bir hareket olarak tanımlanıyor.

Çay Partisi'nin ünlü milletvekillerinden Ted Cruz, Senato’da 21 saat 19 dakikalık bir konuşma yaparak, Başkan Obama’nın daha önce kabul edilen sağlık reformu yasasının Senato’dan geçmemesi için gayret sarfetmişti. Ama Senato’da Demokratlar çoğunlukta olduğu için bu hedefine ulaşamamıştı. Siyaset bilimci Martin Thunert hareketin geleceğine dair iyimser değil:

“Kanımca bu hareket, doruk noktasını kaybetmiştir. Karşı olduğu sağlık yasasının çıkmasını önleyememiştir. Aldığı ikinci yenilgi ise Barack Obama’nın ikinci kez göreve seçilmesi ve Cumhuriyetçilerin garanti gözüyle baktıkları Senato’daki bazı sandalyeleri bu hareketin adaylarının kazanamamış olmasıdır. Onların Temsilciler Meclisi’nde ve bazı bölgesel parti örgütlerindeki nüfuzları ise hâlâ güçlü.”

Yeni sorun kapıda

Ancak bütçe konusundaki güncel tartışmada bir uzlaşmaya varılmazsa ABD’nin ayın ortalarına doğru ‘borç tavanı’ krizi ile karşı karşıya geleceği ve bunun da dünya ekonomisine yansımaları olacağı endişesi dile getiriliyor. Siyaset bilimci Martin Thunert şu öngörülerde bulunuyor:

“Bütçe tartışması henüz sonuçlanmadı. İki haftaden az bir süre içinde ‘borç tavanı’ konusunda tartışmalar başlayacak. Çay Partisi hareketinin burada önemli bir etkisi olabilir. Kanımca çözüm Cumhuriyetçi Parti içinden gelecek. Çünkü tek tek eyaletler ya da başkanlık düzeyinde şimdiye kadar çok başarılı oldukları söylenemez. Ve 2016’da Hillary Clinton’ın adaylığı karşısında tutunacak bir başkan adayları olduğunu da sanmıyorum.”

Uzmanlara göre ABD'deki bütçe tartışmasının mağlubu şimdiden belli: Cumhuriyetçiler… Zira Cumhuriyetçilerin ve onlar içindeki Çay Partisi'nin bütçeyi bloke etme politikalarını seçmenin affetmeyeceği vurgulanıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Rachel Baig / Çelik Akpınar

Editör: Murat Çelikkafa