Bitcoin: Tarih bize ne söylüyor?

Bitcoin'in hızlı yükselişi herkesin dilinde. Bir yanda dijital para biriminin geleceğin altını olabileceğini söyleyenler, diğer yanda bunun tümüyle şişirilmiş bir balon olduğunu düşününler var.

Bitcoin, geçen pazar 58 bin dolar seviyesine çıkarak yeni bir rekor kırarken salı sabahı 46 bin dolara kadar gerilemişti. Tesla'nın CEO'su ve Bitcoin hayranı Elon Musk'ın bile "kripto para biriminin fazla değerlenmiş olabileceğini” söylemesi üzerine gelen bu düşüş özellikle Bitcoin’e kuşkuyla yaklaşanların ekmeğine yağ sürdü. Ancak geçen salı gününden sonra Bitcoin bir süre daha yükselmeye devam etti. Geçen çarşamba günü kripto para yeniden yükseldi ve 50 bin doların üzerinde işlem gördü.

Microsoft'un kurucusu Bill Gates, Bitcoin konusunda "Benim düşüncem, eğer Elon'dan daha az paranız varsa muhtemelen dikkatli olmalısınız” yorumunu yapıyor. Peki tarih, Bitcoin'in geleceği hakkında yapılan yorumlar bize bu kripto para birimiyle ilgili ne söyleyebilir? DW, Bitcoin'in geleceğin altını mı yoksa patlamaya hazır büyük bir balon mu olduğunu öğrenmek bunu uzmanlara sordu.

Altının yerini alamaz

Almanya'daki Tübingen Üniversitesi'nde tarih profesörü olan ve altın üzerine çalışmalar yapan Bernd-Stefan Grewe, Bitcoin ve altının karşılaştırılamaz olduğunu söylüyor. DW'ye konuşan Grewe, altının dünya çapında evrensel olarak kabul gördüğünü ve nerede olunursa olunsun yerel para birimine kolayca dönüştürülebildiğini ifade ediyor.

Bitcoin'in böyle olmadığını hatırlatan Grewe'ye göre dijital paranın yerel para birimine dönüştürebilmesi çok önemli. Grewe, "İşler değişirse ve Bitcoin'i hızlı bir şekilde dönüştürmek istersem, başka bir para birimiyle değiştirip satmak istediğim fiyata onu dönüştürebileceğimi kim garanti eder?" diye soruyor. Bitcoin'i nakde çevirmenin günler sürdüğünü de ekliyor.

Bu işlem noktaları, şüphesiz, Bitcoin'in ileriye dönük başarısını belirlemede önemli bir rol oynayacak. Zira Bitcoin ile ilgili dolandırıcıkların çoğu, dijital para borsalarının anonim olmasından kaynaklanıyor. Bitcoin borsası işlemlerini blockchain ile kaydedip güvence altına alıyor Ancak Bitcoin'i gönderen ve alan hesapların anonim olması, suçluların işine de geliyor olabilir. Yetkililere göre bu işlem noktalarında yine de bilgi toplanabilir.

Grewe, "Bitcoin'in arkasındaki orijinal fikir, işlemleri izleyemeyeceğiniz ve merkez bankası etkisinden bağımsız alternatif bir para birimine sahip olmanızdı. Bu biraz naif bir düşünce” diyor. Grewe “Doğal olarak, belirli noktalarda kontrolü ele almak ve para arzını kontrol etmek tüm ekonomik sistemin hayrına. Ve ben bunun Bitcoin'in geleneksel paraya dönüştürüldüğü noktada olduğuna inanıyorum” yorumunu yapıyor.

Bitcoin'in daha fazla ilgi ve kabul görmesiyle, yasal ve düzenleyicilerin ilgisinin de artacağını öngören Grewe, suçluların para alış verişini Bitcoin üzerinden yapabileceğine dikkat çekerek "Devlet kurumları kesinlikle izleyecek. En azından öyle olmasını umuyorum” diyor. Peki Bitcoin'i gelecekte ne bekliyor? Grewe'nin bu konudaki uyarısı şöyle: "Eğer konvertibilite inancı kaybedilirse, Bitcoin de çökecektir. Tıpkı diğer para birimlerinde olduğu gibi. Muazzam bir enflasyon olabilir.”

Geçmişteki balon yükselişler

Peki öyleyse, Bitcoin'in yükselişini bir "balon” olarak adlandırmak yerinde olur mu? Kuzey İrlanda'daki Queen's University Belfast'ta finans alanında öğretim görevlisi olan Will Quinn’e göre bunu kısa bir cevabı var: Hayır.

DW'ye konuşan Quinn, "Geçmişte ‘patlayan' kripto para birimleriyle ilgili çok sayıda benzerliği var. Ama temelde Bitcoin yeni ve farklı” diyor. Ancak Quinn, Bitcoin'in 1720 Mississippi Balonu hadisesi ile olan benzerliklerine de dikkat çekiyor. Söz konusu olayda kağıt para kullanımını ilk geliştiren Fransız Kraliyet Bankası, Louisiana'daki bir Fransız kolonisine yardım için bir şirket satın almış, ardından etkili bir pazarlama yöntemiyle şirketin popüleritesini artırmış, sonunda şirketin hisseleri daha fazla kağıt banknotlara ihtiyaç duyulmasını sağlayacak kadar büyümüştü. Ancak basılan kağıt paranın eldeki madeni paranın değerini aştığı anlaşıldı. Quinn, "Eğer geri dönüp bakarsanız orada da fiyatların çok yüksek olduğunu görürsünüz” uyarısında bulunuyor.

Dolandırıcılığın geleceği?

Bitcoin'in Quinn'e hatırlattığı bir diğer şey ise yatırımcılara bir sonraki yatırımcılardan gelen paralarla ödemenin yapıldığı bir dolandırıcılık yöntemi olan Ponzi şeması.

Quinn, Bitcoin sistemini erken benimseyenlere, daha sonraki yatırımcılar tarafından oluşturulan fonlarla, cömertçe ödeme yapacak şekilde tasarlandığını söylüyor. Bunu ilk benimseyenlerin agresif bir şekilde yeni benimseyenleri işe almasına benzeten Quinn, "İnternette olan şey de bu. İnsanlar sizi her zaman Bitcoin almaya ikna etmeye çalışıyor” diyor.

"Bu neredeyse bir Ponzi şemasının geliştirilmiş bir versiyonu” diyen Quinn parayı çekebileceğiniz bir merkezi operatörün olmadığına dikkat çekiyor. Peki tüm bunlar bize ne söylüyor? Tarih yerine ileriye baktığımızda, ne Quinn ne de Grewe, herkesin gelecekte Bitcoin ile işlem yapacağı görüşünde.

Grewe, "Şahsen ben, bu balonun üç yıldır patlamasın bekliyordum" diyor. Quinn içinse Bitcoin'in işlem limiti, diğer şeylerin yanı sıra, benimsenmesinin önünde büyük bir engel. Bitcoin'in sorumlu kimsesi olmadığı için bu değişiklikleri uygulamanın bir yolu olmadığını söyleyen Grewe, "Bu, değiştirilmeyecek şekilde tasarlanmış bir yönetim yapısı" diye ekliyor.

Quinn, "Bana bir balon gibi görünüyor” diye bitiriyor.

Kristie Pladson

© Deutsche Welle Türkçe