Bir şiir, iki toplum

Günter Grass’ın “Söylenmesi Gereken” adlı şiirinin yol açtığı tartışmalar, İsrail-Almanya ilişkilerini de sarstı denebilir. Zira tartışmaların başladığı günden bu yana, yani son iki aydır, Alman kamuoyunun İsrail hakkındaki görüşünün, yansıtılandan çok daha farklı olduğu açıkça ortaya çıkmış oldu.

Tıpkı Cumhurbaşkanı Joachim Gauck gibi Alman devlet ve hükümet başkanlarının İsrail ziyaretlerinde ritüeller tazelenir, anma töreni düzenlenir ve dostluk ilişkileri pekiştirilir. Grass’ın İsrail politikalarını eleştiren şiiri ise Almanların büyük bir çoğunluğunun aslında İsrail politikaları karşıtı olduğunu su yüzüne çıkardı. İsrail’in Almanya eski Büyükelçisi Şimon Stein, bunun şaşırtıcı olmadığını düşündüğünü şu sözlerle ifade etti: "Bugüne kadar şunu tam olarak kavrayamadım: Alman elitini bu kadar sinirlendiren neydi? Grass hangi hassas noktaya parmak bastı?”

'Devlet ilişkileri değişmez'

Stein’a göre Grass bir Yahudi karşıtı değil ancak şiirinde antisemitik klişeleri kullandı ve bugüne dek İsrail'e eleştirel bakan ama sesini çıkarmayan çevrelerin takdirini topladı. Tel Aviv Üniversitesi’nden tarihçi Moşe Zuckermann, Grass’ın şiirinin yol açtığı tartışmaların devlet ilişkilerine etkisini şöyle değerlendiriyor: “Grass’ın şiirinin niteliği bir yana bırakılırsa, ortaya çıkardığı yeni duyguların, yani İsrail'e yönelik bakış açısındaki farklılıkların devlet ilişkilerinde herhangi bir değişiklik yaratmasını beklemiyorum. Yani Gauck’un İsrail ziyaretinde bir yenilik yapıp, ‘Bakın artık gördük ki, bazı farklı görüşler de mevcut’ diyebileceğini hiç sanmıyorum. Zira bu bir felakete yol açar.”

Zuckermann, Grass’ın şiirinin hem Almanya’da hem de İsrail de bulduğu yankıyı "çok abartılı" olarak değerlendiriyor. Hem İsrail İçişleri Bakanı Eli Yişai’nin yazara İsrail’e giriş yasağı getirmesinin hem de şiirin Almanya’da yol açtığı İsrail karşıtı tepkilerin ve politik arenada bulduğu geniş yankının abartılı olduğunu söyleyen Zuckermann şunları ifade ediyor: “Bir şeyi bastırırsanız ve onu tabu olarak gösterirseniz, o olgu veya düşünce de yeniden su yüzüne çıkmanın yollarını arar. Ve bir kez su yüzüne çıktı mı çok daha ateşli, şiddetli ve agresif bir şekilde savunulur. Bence iki tarafta da henüz hakkında konuşulmamış veya tamamlanmamış birçok konu bulunuyor.”

Almanlar İsrail'i agresif buluyor

Hâlihazırda Almanya'da İsrail'e eleştirel bakan görüşler dile getirilmeye başlandı. Bunu Alman Stern dergisinin geçen hafta yayımladığı bir kamuoyu yoklaması çok net ortaya koyuyor. Bu araştırmaya göre Almanların yüzde 59’u İsrail’i agresif bulurken yüzde 36’sı ülkenin sempatik olduğunu düşünüyor. Eski büyükelçi Şimon Stein, bu anketin sonuçlarını gerçekçi bulduğunu şöyle dile getirdi: “Bu bir iş kazası değil. Maalesef üzücü bir şekilde, günümüzde şu soruya verilecek yatını ortaya koyuyor: İsrail, Alman toplumunda nasıl algılanıyor? Cevap, bence kayıtsızlık ile negatiflik arasında bir yerde.”

Kamuoyunda dile getirilen görüşler ise iki ülkede farklı bir eğilim izliyor. Almanlar, İsrail’i giderek daha negatif değerlendirirken İsraillilerde ise Almanlara yönelik pozitif bir görüş yaygınlaşıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Sebastian Engelbrecht / Çeviren: Başak Demir

Editör: Başak Özay