ABD-Türkiye hattında yeni krizler kapıda

ABD-Türkiye ilişkileri daha da çetin bir dönemece giriyor. Türkiye'de HDP’ye açılan kapatma davasındansonra Washington'dan yapılan açıklamalar, Biden yönetiminin Rusya'ya karşı çok sert tavır almaya başlaması, Erdoğan hükümetini önümüzdeki günlerde zorlu tercihlerle baş başa bırakabilir.

Washington yönetimi dün Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkında açılan kapatma davası ve HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun milletvekilliğinin düşürülmesi ile ilgili açıklamasında AKP hükümetine kritik uyarı ve çağırılarda bulundu.

"Baltalama" ve "altını oyma" vurgusu

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Türkiye'deki gelişmelerin ABD tarafından yakından izlendiğine vurgu yaparken, Gergerlioğlu'nun milletvekilliğinin düşürülmesini "rahatsızlık yaratan bir adım" olarak nitelendirdi. HDP'nin kapatılmasına dönük atılacak adımların seçmenlerin iradesini "haksız bir şekilde baltalayacağı" belirtilen açıklamada, bunun "Türkiye'de demokrasinin altını oymaya devam edeceği", milyonlarca seçmenin temsil hakkından "men edilmesini" beraberinde getireceği kaydedildi.

Washington yönetimi açıklamasında ayrıca Türk hükümetine "anayasal hükümlere ve Türkiye’nin uluslararası yükümlülüklerine bağlı kalınarak ifade özgürlüğüne saygı gösterilmesi" çağrısı yer aldı.

"Biden Türkiye'de demokrasiden yana tavır alıyor"

Washington Enstitüsü'nün Türkiye Araştırmaları Programı Direktörü Soner Çağaptay, ABD'nin yakın geçmişte Türkiye'de demokrasi ve insan hakları konularında "sembolik" bazı açıklamalar yaptığına işaret ederken "Ama artık farklı bir düzleme giriyoruz" diye konuştu.

Yeni ABD Başkanı'nın Türkiye'de demokrasiden yana tavır aldığın söyleyen Çağaptay, bunda ABD'de kasım ayındaki başkanlık seçimlerini izleyen süreçte yaşananların da etkili olduğunu vurguladı.

Donald Trump'ın seçim sonuçlarının çalındığını iddia ettiğini, bunun üzerine Washington DC'de "darbe girişimine benzer bir kalkışma" yaşandığını hatırlatan Çağaptay, benzer olayların erken seçim iddialarının arttığı Türkiye'de yaşanması halinde Biden yönetiminin tavrının net olacağını söyledi.

"Soyut değil somut"

ABD yönetiminin "demokrasi soyut değil artık somut" görüşünü hatırlatan Çağaptay, "Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın önümüzdeki seçimleri kaybetmesi ihtimali var ve bu sonuçları kabul etmeme ihtimali de yüksek. Biden, Türkiye'de benzer bir gelişme yaşanması halinde demokrasiden yana tavır alacaktır" şeklinde konuştu.

ABD dış politikasındaki demokrasi vurgusunun, Amerikan iç siyasetinde demokrasiye inancın pekiştirilmesinin bir gereği olarak da görüldüğüne işaret eden Çağaptay, bu çerçevede Biden yönetiminin Türkiye politikalarında da demokrasi hukuk devleti konularının çok daha öncelikli bir mesele haline geldiğini vurguladı.

ABD'deki seçimlerden önce Erdoğan'a yönelik sert eleştirilerde bulunan, bir röportajında Erdoğan'dan "otokrat" olarak söz ederek Türkiye'de muhalefeti destekleceğini açıklayan Biden'ın, göreve gelmesinin üzerinden aylar geçmesine rağmen henüz Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı telefonla aramamış olması dikkat çekiyor.

Biden'ın Rusya çıkışı deprem etkisi yarattı

Türk-Amerikan ilişkilerinde yalnızca demokrasi ve insan hakları alanında yaşanan gelişmeler değil, ABD'nin sertleşen Rusya politikaları nedeniyle de gerilim tırmanıyor.

Amerikan Başkanı Joe Biden’ın, ABC News televizyonunda yayımlanan söyleşide, Rusya Devlet Başkanı Vlamidir Putin’in bir “katil’olduğuna inandığını söylemesi,  Amerikan seçimlerine müdahale çabaları için "bedel ödeyeceğini” ifade etmesi, uluslararası siyasette deprem etkisi yarattı. Rusya, Washington Büyükelçisi Anatoli Antonov'u istişarelerde bulunmak üzere Moskova'ya geri çağırdı.

ABD-Rusya ilişkilerinde yaşanan bu gelişmeler, S-400'ler nedeniyle zaten soğuk rüzgarların estiği Washington-Ankara hattında da tansiyonu artırdı.

"Aynı zamanda müttefiklere verilmiş bir mesaj"

ABD'nin saygın düşünce kuruluşlarından Alman Marshall Fonu’nun (GMF) Türkiye Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı'ya göre ABD'nin bu sert çıkışı sadece Rusya'ya değil, aynı zamanda kendi müttefiklerine de verilmiş bir mesaj niteliği taşıyor.

Ünlühisarcıklı, DW Türkçe'nin sorularını yanıtlarken "ABD, Türkiye dahil bütün müttefiklerinden, Rusya'yı dizginleme politikası konusunda Washington’la birlikte hareket etmelerini bekledikleri mesajını veriyor" dedi.

"Ara çözüm mümkün görünmüyor"

Biden'ın sertleşen Rusya politikaları, gelecek aylarda Türkiye'yi çok zor durumda bırakabilecek ve tarafını tercih etmeye zorlayabilecek nitelikte görülüyor. Putin'e karşı bu kadar sert tavır alan Amerikan yönetiminin, Rusya'dan S-400 füze savunma sistemi satın alan bir müttefikine de artık daha fazla tolerans göstermeyeceği yorumları ağırlık kazanıyor.

GMF Türkiye Direktörü Ünlühisarcıklı, ABD'nin gelecek günlerde Türkiye-Rusya ilişkilerini daha fazla mercek altına alabileceğine işaret ederek "Türk-Rus ilişkilerinin stratejikleşmesi durumunda Türkiye daha fazla baskı görecek. ABD'nin Türkiye'nin S-400'leri elden çıkarması konusunda ısrarı güçlenerek devam edecek. Biden yönetiminin herhangi bir ara çözümü kabul etmesi zor görünüyor" görüşünü dile getirdi.

Değer Akal

© Deutsche Welle Türkçe